జీవన్ముక్తానందలహరీ

శంకర భగవత్పాదులు సనాతనధర్మాన్ని పునరుద్ధరించడానికి వైదికమైన ప్రవృత్తి నివృత్తి మార్గాలను సమన్వయ పరచి గీతా భాష్యాన్నీ, సూత్ర, ఉపనిషద్ భాష్యాలనూ ప్రస్తుత తరానికి అందించారు. దానితో పాటు ఏకశ్లోకి మొదలుకొని ఉపదేశ సహస్రి వరకూ ప్రకరణ గ్రంధాలను బ్రహ్మ తత్త్వాన్ని ధనాత్మకంగాను మిధ్యను ఋణాత్మకంగాను వర్ణిస్తూ వివిధ రకాలైన సాధకులకు ఉపయోగ పడే విధంగా అద్భుతమైన శైలిలో నిర్మించారు. 


కొద్ది రోజుల క్రితం అనాత్మశ్రీవిగర్హణం అనే ప్రకరణం లో ఋణాత్మకంగా వేటికి విలువ లేదో చెప్పిన చిన్న ప్రకరణమును చూచిన తరువాత, ధనాత్మకంగా జీవన్ముక్తుని ఆనందాన్ని తెలియజెప్పే ప్రకరణం ఇది.  



జీవన్ముక్తావస్థ కేవలం తాపత్రయ నివారణం మాత్రం కాదు. అదొక అఖండ అమృతానంద లహరి. పరంపరానుగతం గా సద్గురువుల చేత నిరంతరాయంగా ప్రస్ఫుటం చేయబడే ఆ ఆనందలహరి జగద్గురువుల పదాల్లో:   

पुरे पौरान्पश्यन्नरयुवतिनामाकृतिमयान
सुवेषान्स्वर्णालङ्करणकलितांश्चित्रसदृशान .
स्वयं साक्षाद्दृष्टेत्यपि च कलयंस्तैः सह रमन
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. १..

वने वृक्षान्पश्यन्दलफलभरान्नम्रसुशिखान
घनच्छायाच्छन्नान्बहुलकलकूजद्द्विजगणान .
भजन्घस्रोरात्रादवनितलकल्पैकशयनो
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. २..

कदाचित्प्रासादे क्वचिदपि च सौधेषु धनिनां
कदा काले शैले क्वचिदपि च कूलेषु सरिताम .
कुटीरे दान्तानां मुनिजनवराणामपि वसन
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. ३..

क्वचिद्बालैः सार्धं करतलजतालैः सहसितैः
क्वचित्तारुण्यालङ्कृतनरवधूभिः सह रमन .
क्वचिद्वृद्धैश्चिन्ताकुलित हृदयैश्चापि विलपन
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. ४..

कदाचिद्विद्वद्भिर्विविदिषुभिरत्यन्तनिरतैः
कदाचित्काव्यालंकृतिरसरसालैः कविवरैः .
कदाचित्सत्तर्कैर्रनुमितिपरस्तार्किकवरैर
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. ५..

कदा ध्यानाभ्यासैः क्वचिदपि सपर्यां विकसितैः
सुगंधैः सत्पुष्पैः क्वचिदपि दलैरेव विमलः .
प्रकुर्वन्देवस्य प्रमुदितमनाः संनतिपरो
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. ६..

शिवायाः शंभोर्वा क्वचिदपि च विष्णोरपि कदा
गणाध्यक्षस्यापि प्रकटितवरस्यापि च कदा .
पठन्वै नामालिं नयनरचितानन्दसरितो
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. ७..

कदा गङ्गाम्भोभिः क्वचिदपि च कूपोत्थसलिलैः
क्वचित्कासारोत्थैः क्वचिदपि सदुष्णैश्च शिशिरैः .
भजन्स्नानं भूत्या क्वचिदपि च कर्पूरनिभया
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. ८..

कदाचिज्जागर्त्यां विषयकरणैः संव्यवहरन
कदाचित्स्वप्नस्थानपि च विषयानेव च भजन .
कदाचित्सौषुप्तं सुखमनुभवन्नेव सततं
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. ९..

कदाप्याशावासाः क्वचिदपि च दिव्याम्बरधरः
क्वचित्पञ्चास्योत्थां त्वचमपि दधानः कटितटे .
मनस्वी निःसङ्गः सुजनहृदयानन्दजनको
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. १०..

कदाचित्सत्त्वस्थः क्वचिदपि रजोवृत्तिसुगत\-
स्तमोवृत्तिः क्वापि त्रितयरहितः क्वापि च पुनः .
कदाचित्संसारी श्रुतिपथविहारी क्वचिदहो
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. ११..

कदाचिन्मौनस्थः क्वचिदपि च वाग्वादनिरतः
कदाचित्स्वानंदं हसितरभसस्त्यक्तवचनः .
कदाचिल्लोकानां व्यवहृतिसमालोकनपरो
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. १२..

कदाचिच्छक्तीनां विकचमुखपद्मेषु कमलं
क्षिपंस्तासां क्वापि स्वयमपि च गृह्णन्स्वमुखतः .
तदद्वैतं रूपं निजपरविहीनं प्रकटयन
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. १३..

क्वचिच्छैवैः सार्थं क्वचिदपि च शाक्तैः सह वसन
कदा विष्णोर्भक्तैः क्वचिदपि च सौरैः सह वसन .
कदा गाणापत्यैर्गतसकलभेदोऽद्वयतया
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. १४..

निराकारं क्वापि क्वचिदपि च साकारममलं
निजं शैव रूपं विविधगुणभेदेन बहुधा .
कदाश्चर्यं पश्यन्किमिदमिति हृष्यन्नपि कदा
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. १५..

कदा द्वैतं पश्यन्नखिलमपि सत्यं शिवमयं
महावाक्यार्थानामवगतिसमभ्यासवशतः .
गतद्वैताभासः शिव शिव शिवेत्येव विलपन
मुनिर्न व्यामोहं भजति गुरुदीक्षाक्षततमाः .. १६..

इमां मुक्तावस्थां परमशिवसंस्थां गुरुकृपा\-
सुधापाङ्गावाप्यां सहजसुखवाप्यामनुदिनम .
मुहुर्मज्जन्मज्जन्भजति सुकृतैश्चेन्नरवरः
तदा त्यागी योगी कविरिति वदन्तीह कवयः .. १७..

इति श्रीमत्परमहंसपरिव्राजकाचार्यस्य
श्रीगोविन्दभगवत्पूज्यपादशिष्यस्य
श्रीमच्छङ्करभगवतः कृतौ
जीवन्मुक्तानन्दलहरी सम्पूर्णा ..

పురే పౌరాన్పశ్యన్నరయువతినామాకృతిమయాన్
సువేషాన్స్వర్ణాలఙ్కరణకలితాంశ్చిత్రసదృశాన్ .
స్వయం సాక్షాద్దృష్టేత్యపి చ కలయంస్తైః సహ రమన్
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౧..


వనే వృక్షాన్పశ్యన్దలఫలభరాన్నమ్రసుశిఖాన
ఘనచ్ఛాయాచ్ఛన్నాన్బహులకలకూజద్ద్విజగణాన్ .
భజన్ఘస్రోరాత్రాదవనితలకల్పైకశయనో
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౨..


కదాచిత్ప్రాసాదే క్వచిదపి చ సౌధేషు ధనినాం
కదా కాలే శైలే క్వచిదపి చ కూలేషు సరితామ .
కుటీరే దాన్తానాం మునిజనవరాణామపి వసన్
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౩..


క్వచిద్బాలైః సార్ధం కరతలజతాలైః సహసితైః
క్వచిత్తారుణ్యాలఙ్కృతనరవధూభిః సహ రమన్ .
క్వచిద్వృద్ధైశ్చిన్తాకులిత హృదయైశ్చాపి విలపన్
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౪..


కదాచిద్విద్వద్భిర్వివిదిషుభిరత్యన్తనిరతైః
కదాచిత్కావ్యాలంకృతిరసరసాలైః కవివరైః .
కదాచిత్సత్తర్కైర్రనుమితిపరస్తార్కికవరైర
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౫..


కదా ధ్యానాభ్యాసైః క్వచిదపి సపర్యాం వికసితైః
సుగంధైః సత్పుష్పైః క్వచిదపి దలైరేవ విమలః .
ప్రకుర్వన్దేవస్య ప్రముదితమనాః సంనతిపరో
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౬..


శివాయాః శంభోర్వా క్వచిదపి చ విష్ణోరపి కదా
గణాధ్యక్షస్యాపి ప్రకటితవరస్యాపి చ కదా .
పఠన్వై నామాలిం నయనరచితానన్దసరితో
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౭..


కదా గఙ్గామ్భోభిః క్వచిదపి చ కూపోత్థసలిలైః
క్వచిత్కాసారోత్థైః క్వచిదపి సదుష్ణైశ్చ శిశిరైః .
భజన్స్నానం భూత్యా క్వచిదపి చ కర్పూరనిభయా
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౮..


కదాచిజ్జాగర్త్యాం విషయకరణైః సంవ్యవహరన్
కదాచిత్స్వప్నస్థానపి చ విషయానేవ చ భజన .
కదాచిత్సౌషుప్తం సుఖమనుభవన్నేవ సతతం
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౯..


కదాప్యాశావాసాః క్వచిదపి చ దివ్యామ్బరధరః
క్వచిత్పఞ్చాస్యోత్థాం త్వచమపి దధానః కటితటే .
మనస్వీ నిఃసఙ్గః సుజనహృదయానన్దజనకో
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౧౦..


కదాచిత్సత్త్వస్థః క్వచిదపి రజోవృత్తిసుగత\\-
స్తమోవృత్తిః క్వాపి త్రితయరహితః క్వాపి చ పునః .
కదాచిత్సంసారీ శ్రుతిపథవిహారీ క్వచిదహో
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౧౧..


కదాచిన్మౌనస్థః క్వచిదపి చ వాగ్వాదనిరతః
కదాచిత్స్వానందం హసితరభసస్త్యక్తవచనః .
కదాచిల్లోకానాం వ్యవహృతిసమాలోకనపరో
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౧౨..


కదాచిచ్ఛక్తీనాం వికచముఖపద్మేషు కమలం
క్షిపంస్తాసాం క్వాపి స్వయమపి చ గృహ్ణన్స్వముఖతః .
తదద్వైతం రూపం నిజపరవిహీనం ప్రకటయన్
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౧౩..


క్వచిచ్ఛైవైః సార్థం క్వచిదపి చ శాక్తైః సహ వసన్
కదా విష్ణోర్భక్తైః క్వచిదపి చ సౌరైః సహ వసన్ .
కదా గాణాపత్యైర్గతసకలభేదోఽద్వయతయా
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౧౪..


నిరాకారం క్వాపి క్వచిదపి చ సాకారమమలం
నిజం శైవ రూపం వివిధగుణభేదేన బహుధా .
కదాశ్చర్యం పశ్యన్కిమిదమితి హృష్యన్నపి కదా
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౧౫..


కదా ద్వైతం పశ్యన్నఖిలమపి సత్యం శివమయం
మహావాక్యార్థానామవగతిసమభ్యాసవశతః .
గతద్వైతాభాసః శివ శివ శివేత్యేవ విలపన్
మునిర్న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః .. ౧౬..


ఇమాం ముక్తావస్థాం పరమశివసంస్థాం గురుకృపా\\-
సుధాపాఙ్గావాప్యాం సహజసుఖవాప్యామనుదినమ .
ముహుర్మజ్జన్మజ్జన్భజతి సుకృతైశ్చేన్నరవరః
తదా త్యాగీ యోగీ కవిరితి వదన్తీహ కవయః .. ౧౭..


ఇతి శ్రీమత్పరమహంసపరివ్రాజకాచార్యస్య
శ్రీగోవిన్దభగవత్పూజ్యపాదశిష్యస్య
శ్రీమచ్ఛఙ్కరభగవతః కృతౌ
జీవన్ముక్తానన్దలహరీ సమ్పూర్ణా ..

--- కార్తీక మాస శివరాత్రి సందర్భంగా.... 

"కదా అద్వైతం పశ్యన్ అఖిలం అపి సత్యం శివ మయం 
మహా వాక్య అర్థానాం అవగతి సం-అభ్యాస వశతః 
గత ద్వైత అభాసః శివ శివ శివ ఇతి ఏవ విలపన్ 
మునిః న వ్యామోహం భజతి గురుదీక్షాక్షతతమాః  "

See 

http://kamakoti.org/shlokas/kshlok23.htm 

for English.