అవిద్య, జడ, దరిద్ర, జన్మ జలధిలో మునిగిన వారికి తారణోపాయం

अविद्यानामन्तस्तिमिरमिहिरद्वीपनगरी
जडानां चैतन्यस्तबकमकरन्दस्रुतिझरी ।
दरिद्राणां चिन्तामणिगुणनिका जन्मजलधौ
निमग्नानां दंष्ट्रा मुररिपुवराहस्य भवति ॥

అవిద్యానామన్తస్తిమిరమిహిరద్వీపనగరీ,
జడానాం చైతన్యస్తబకమకరన్దస్రుతిఝరీ ।
దరిద్రాణాం చిన్తామణిగుణనికా,
జన్మజలధౌ నిమగ్నానాం దంష్ట్రా మురరిపువరాహస్య భవతి ॥

The "spek of dust" at your lotus feet becomes:
The island-city of rising Suns, for the ignorant;
The stream of ever flowing Nectar of the cluster-of-consciousness-flowers, for the unconsciousness (dull-witted) beings;
The string of chintaamanis (the jewel grants the wishes), for the destitute;
The tusk of Varaha Avataara (that lifted the earth from drowning), for those submerged in the ocean of births (and deaths)

-- From Saundarya laharI (Third sloka) of Samkara Bhagavatpaada.
(on the occasion of Gauri tritiya and Varaha Jayanti)

కాలము - మహిమలు

సీ|| ఘనుని హరిశ్చంద్రు కాటికాపరి చేసె
మురసుతు సార్వభౌమునిగ సలిపె
అల రంతిదేవుని అన్నాతురుగా జేసె
పేద కుచేలు కుబేరు జేసె
ధర్మాత్ము బలిని పాతాళమునకు దొక్కె
కలుషాత్ము నహుషు స్వర్గమునకెత్తె

కాలమున ఇట్టి మహిమలు కలవియవుట
మానవుడు మేను విడచిన మరుదినము కాక
సుగుణ దుర్గుణములు కలిమి లేములు
ఎన్నరాదని వచియింతురెల్ల బుధులు.

-- కవి కాళ్లకూరి నారాయణరావు రచించిన చింతామణి నాటకం నుంచి (బిల్వమంగళుడు, రాధ తో)
మా అమ్మ ఈ పద్యాన్ని ఇతరుల మంచి చెడ్డలను గూర్చి ప్రస్తావన వచినప్పుడు అప్పుడప్పుడూ ఉటంకిస్తూ ఉండే వారు.

కృష్ణాష్టమి

करारविन्देन पदारविन्दं
मुखारविन्दे विनिवेशयन्तम्
वटस्य पत्रस्य पुटे शयानं
बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि
కరారవిందములతో పదారవిందమును ముఖారవిందమందు ఉంచుకున్న వటపత్ర శయనుడైన బాల ముకుందుని మనసారా స్మరిస్తున్నాను.

कृष्ण त्वदीय पदपङ्कजपङ्जरान्ते
अद्यैव मे विशतु मानसराजहंसः
प्राणप्रयाण समये कफवातपित्तैः
कन्ठावरोधनविधौ स्मरणं कुतस्ते
కృష్ణా, నా మానసమనే రాజహంసను నీ పదారవింద పంజరమునందు ఇప్పుడే ప్రవేశపెట్టవలెను. ప్రాణ ప్రయాణ సమయమునందు కఫ, వాత, పిత్తముల వలన కంఠమునకు అవరోధము వచ్చినపుడు నీ స్మరణం ఎలా కుదురుతుంది?

--- కృష్ణాష్టమి సందర్భంగా
More logical kRshNa tattva from my old blog post: http://plaintruthsfromprasad.blogspot.com/2009/08/internal-dimension-of-microcosm.html

మైత్రీ - Friendship

आरम्भ गुर्वी क्षयणी क्रमेण लघ्वी पुरा वृद्धिमती च पश्चात्
दिनस्य पूर्वार्थ परार्थभिन्ना छायेव मैत्री खलसज्जनानाम्
దుర్మార్గుల స్నేహం పగటి పూర్వార్థంలో (సూర్యోదయం నుంచి మిట్ట మధ్యాహ్నం వరకు ఉండే) నీడ లాంటిది, ప్రారంభం లో పెద్దగా ఉంటుంది, క్రమంగా క్షీణిస్తుంది. సజ్జనుల స్నేహం పగటి ఉత్తరార్ధం లో నీడ వంటిది, ప్రారంభంలో చిన్నదిగా ఉంటుంది, క్రమంగా పెద్దది అవుతుంది.
ārambha gurvī kṣayaṇī kramēṇa laghvī purā vr̥ddhimatī ca paścāt
dinasya pūrvārtha parārthabhinnā chāyēva maitrī khalasajjanānām

आपत्काले तु सम्प्राप्ते यन्मित्रं मित्रमेव तत्
वृद्धिकाले तु सम्प्रप्ते दुर्जनोऽपि सुहृद्भवेत्
ఆపదలలో కూడా మిత్రుడుగా ఉన్నవాడే నిజమైన మిత్రుడు. అభివృద్ధిలో ఉన్నప్పుడు దుర్జనుడు కూడా మిత్రుడౌతాడు.
āpatkālē tu samprāptē yanmitraṁ mitramēva tat
vr̥ddhikālē tu sampraptē durjanō'pi suhr̥dbhavēt

-- Happy Friendship day!

పరతంత్రం

కాలో హి బలవాన్ కర్తా సతతం సుఖ దుఃఖయోః |
నరాణాం పరతంత్రాణాం పుణ్య పాపానుయోగతః ||

కాలమనే బలమైన కర్త నరుల పుణ్య పాప అనుగతంగా, పరతంత్రముగా ఎల్లప్పుడూ సుఖ దుఃఖ ములను కలుగజేయుచున్నాడు.
(కాలము అంటే మన పుణ్యమునకు తగిన సుఖాన్నీ, పాపమునకు తగిన దుఃఖాన్నీ తప్పకుండా తగిన సమయంలో కలిగించే ఎదురులేని బలవంతుడైన కర్త.)

--దేవీ భాగవతం నుంచి

kAlO hi balavAn kartA satatam sukha du@hkhayO@h
narANAM paratantrANAM puNyapApAnuyOgata@h

kaala alone is the most powerful karta, who always dispenses the sukha and duhkha to beings based on their punya and paapa. In this matter of sukha and duhka, human being is helplessly dependent (paratantra) on his own punya and paapa.

-- From dEvI bhAgavatM