బలి వృత్తాంతం - పోతన భాగవతం నుంచి

బలి సంభోరుహ నేత్రుఁ డేమిటికినై పాద త్రయిన్ వేఁడె ని
శ్చలుఁడుం బూర్ణుఁడు లబ్ధ కాముఁడు రమాసంపన్నుఁ డై తాఁ బర
స్థలికిన్ దీనుని మాడ్కి నేల చనియెం దప్పేమియున్ లేక ని
ష్కలుషున్ బంధన మేల చేసెను వినం గౌతూహలం బయ్యెడిన్. ౮ - ౪౩౭

బలుదానంబుల విప్రులన్ దనిపి తద్భద్రొక్తులం బొంది పె
ద్దలకున్ మ్రొక్కి విశిష్ట దేవతల నంతర్భక్తిఁ బూజించి ని
ర్మలుఁ బ్రహ్లాదుని జీరి నమ్రశిరుఁడై రాజద్రధారూఢుఁడై
వెలిగెన్ దానవ భర్త శైలశిఖరోద్వేల్లద్దవాగ్నిప్రభన్ ౮-౪౪౨

అదితి కాశ్యప ప్రజాపతి తో
బలి జగముల నెల్ల బలియుచు నున్నాఁడు, వాని గెలువ రాదు వాసవునకు
యాగ భాగ మెల్ల నతఁ డా హరించుచుఁ గడగి సురల కొక్క కడియు నీడు ౮-౪౭౧
అప్పుడు కాశ్యప ప్రజాపతి
జనకుండెవ్వడు జాతుఁ డెవ్వడు జనిస్తానంబు లెచ్చోటు సం
జననం బెయ్యది మేను లేకొలది సంసారంబు లేరూపముల్
వినుమా యింతయు విష్ణుమాయ దలఁపన్ వేఱేమియున్ లేదు మో
హనిబంధంబు నిదాన మింతటికి జాయా విన్నఁబో నేటికిన్. ౮-౪౭౫

అప్పుడు కశ్యప ప్రజాపతి అదితికి వ్రతము ఉపదేశించెను. అదితి గర్భమున వామనమూర్తి అవిర్భవించెను
వెడ వెడ నడకలు నడచుచు నెడ నెడ నడుగిడగ నడరి ఇల దిగబడగా
బుడి బుడి నోడవులు నొడవుచు జిడి ముడి తడబడగ వడుగు చేరన్ రాజున్ - ౫౪౧

ఇట్లు డగ్గరి మాయ భిక్షకుండు రక్షోవల్లభున్ జూచి దీవించెను
అప్పుడు బలి
వడుగా ఎవ్వరివాఁడ వెవ్వఁడవు సంవాస స్థలం బెయ్య ది
య్యెడకున్ నీ వరుదెంచుటన్ సఫల మయ్యెన్ వంశమున్ జన్మముం
గడు ధన్యాత్ముడ నైతి నీమఖము యోగ్యం బయ్యె నా కోరికల్
గడతేరెన్ సుహుతంబులయ్యె శిఖిలుం గల్యాణ మిక్కాలమున్ ౮-౫౪౯
అప్పుడు వామన మూర్తి :
నొరులు గారు నాకు నొరులకు నే నౌదు, నొంటివాడఁ జుట్ట మొకడు లేడు
సిరియు దొల్లి గలదు చెప్పెద నాటెంకి, సుజనులందు దఱచు సోచ్చియుందు ౮-౫౫౨

ఒంటివాడ నాకు ఒకటి రెండడుగుల మేర ఇమ్ము సొమ్ము మేర యొల్ల
గోర్కి దీర బ్రహ్మ కూకటి ముట్టెద దాన కుతుకసాంద్ర దానవేంద్ర. ౮-౫౬౬

అప్పుడు బలి
అడుగఁ దలచి కొంచె మడిగితి వోచెల్ల దాత పెంపు సొంపు దలఁపవలదె?

అప్పుడు వామన మూర్తి
వ్యాప్తిం బొందక వగవక ప్రాప్తం బగు లేశమైన పదివేలనుచుం
దృప్తిం జెందని మనుజుడు సప్త ద్వీపముల నయినఁ జక్కంబడునే? ౮-౫౭౪

ఇట్లు పలుకుచున్న ఖర్వునకు నుర్వీదానంబు సేయం దలంచి కరలకలిత సలిల కలశుండైన యవ్వితరణ ముఖరునిం గని నిజ విచార యుక్త దనుజ రాజ్య చక్రుండగు శుక్రుం డిట్లనియె:
ఇతడు ధరణి సుతుడు గాదు. విష్ణుముర్తియే! ఈ దానము దైత్య సంతతికి ఉపద్రవము తెచ్చును.
సర్వ మయిన చోట సర్వ ధనంబులు, నడుగ లేదటంచు ననృత మాడు
చెవఁటిపంద నేమి సెప్పఁ బ్రాణము తోడి, శవము వాడు వాని జన్మ మేల? ౮-౫౮౩
మఱియు ఇందొక్క విశేషంబు గలదు వివరించెద - ౫౮౪
వారిజాక్షులందు వైవాహికములందు బ్రాణవిత్తమానభంగమందు
జకిత గోకులాగ్ర జన్మ రక్షణ మందు బొంక వచ్చు నఘము బొంద డధిప - ౫౮౫

బలి చక్రవర్తి:
కారే రాజులు రాజ్యముల్ గలుగవే గర్వోన్నతిం బొందరే
వా రేరీ? సిరి మూట గట్టికొని పోవం జాలిరే? భూమిపైఁ
బేరైనం గలదే? శిబి ప్రముఖులుం బ్రీతిన్ యశఃకాములై
యీరే కోర్కులు వారలన్ మఱచిరే యిక్కాలమున్ భార్గవా. - ౫౯౦

బ్రతుక వచ్చు గాక బహు బంధనములైన వచ్చుఁగాక లేమి వచ్చుఁ గాక
జీవధనము లైన జెడుఁ గాక పడుఁ గాక, మాట దిరుగలేరు మాన ధనులు - ౫౯౮

వామన మూర్తి విశ్వరూపం:
ఇంతింతై వటు డింత యై మఱియు దానింతై నభోవీధిపై
నంతై తోయద మండలాగ్రమున కల్లంతై ప్రభా రాశి పై
నంతై చంద్రుని కంతయై ధ్రువుని పై నంతై మహర్వాటిపై
నంతై సత్యపదోన్నతుండగుచు బ్రహ్మాండాంత సంవర్ధియై. ౮-౬౨౨

ఆ విధం గా విజృంభించి బలి ని పాతాళానికి తొక్కగా, బ్రహ్మ దేవుడు అడుగుచున్నాడు:
భక్తి యుక్తుడు లోకేశ పదమునందు, నీవు ప్రత్యక్షముగ వచ్చి నేఁడు వేఁడ
నెఱిఁగి తన రాజ్యమంతయు నిచ్చినట్టి బలికి దగునయ్య ధృఢ పాశ బంధనంబు?
అని పలికిన బ్రహ్మ వచనంబులు విని భగవంతుండిట్లనియె ౮-౬౬౦

ఎవ్వనిఁ గరుణింప నిచ్ఛించితిని వాని యఖిల విత్తంబు నే నపహరింతు
సంసార గురుమద స్తబ్ధుడై యెవ్వఁడు దెగడి లోకము నన్ను ధిక్కరించు
నతఁ డెల్ల కాలంబు నఖిల యోనుల యందుఁ బుట్టును దుర్గతి బొందుఁ బిదప
విత్తవయోరూపవిద్యాబలైశ్వర్యకర్మజన్మంబుల గర్వ మడగి
యేక విధమున విమలుడై ఎవ్వడుండు, వాడు నాకూర్చి రక్షింపవలయు వాడు
స్తంభలోభాభిమాన సంసార విభవ, మత్తుడై చెడ నొల్లడు మత్పరుండు ౮-౬౬౧

హరిః ఓం తత్ సత్

-- బలి పాడ్యమి సందర్భంగా