నిర్వాణ షట్కము

మనో బుద్ధ్యహంకార చిత్తాలు నేను కాదు
శ్రవణ జిహ్వలుగాని చక్షు ఘ్రాణాలుగాని నేను కాదు
ఆకాశం వాయువు అగ్ని జలం పృధివి ఇవేవీ నేను కాదు
నేను శాశ్వతానందాన్ని చైత్యాన్ని శివుణ్ణి శివుణ్ణి

ప్రాణ శక్తిని నేను కాదు పంచవాయువులు నేను కాదు
శరీరపు సప్త ధాతువులు నేను కాదు దాని పంచకోశాలు
పాణిపాదాలు రసనం తదితర కర్మెంద్రియాలు ఏవీ నేను కాదు
నేను శివుణ్ణి శివుణ్ణి

లోభ మోహాలు నాకు లేవు రాగ ద్వేషాలు నాకు లేవు
గర్వం అహంకారం ధర్మం విషయం వాంఛ మోక్షం
ఏవీ నాకు లేవు శాశ్యతమైన చిదానంద స్వరూపుణ్ణి
నేను శివుణ్ణి నేను శివుణ్ణి

వేదయజ్ఞాలు సుఖదుఃఖాలు ధర్మాధర్మాలు మంత్రతీర్దాలు
నాకు తెలియవు నేను భోక్తనుగాని భోజనాన్ని గాని భోజ్యాన్ని
గాని కాను నేను శాశ్యతమైనచిదానంద స్వరూపుణ్ణి
నేను శివుణ్ణి నేను శివుణ్ణి

చావు భీతి నాకు లేదు జాతి విచక్షణ లేదు తల్లీతండ్రీ లేరు
జన్మయే లేదు బంధుమిత్రులు నాకు లేరు గురువు శిషుడు లేరు
శాశ్యతమైనచిదానంద స్వరూపుణ్ణి నేను
నేను శివుణ్ణి నేను శివుణ్ణి

నాకు రూపం లేదు కల్పన లేదు సర్వవ్యాపిని సర్వగతుణ్ణి
అయినా ఇంద్రియాలకతీతుణ్ణి మోక్షాన్ని కాదు
జ్ఞేయాన్ని కాను నేను శాశ్యతమైనచిదానంద స్వరూపుణ్ణి
నేను శివుణ్ణి నేను శివుణ్ణి

-- జగద్గురు శ్రీ శంకర భగవద్పాద విరచితం నిర్వాణ షట్కము
(శ్రీ శంకర ఉవాచ అనే రామకృష్ణ మఠం ప్రచురణ నుంచి)

మనో నిగ్రహం

ప్రశ్న :
ఏ పద్ధతిని - ఏ మార్గాన సాధన చేసినా మనసు ను వశం చేసుకోవాలని చూస్తారు. దాన్ని నిగ్రహించమని చెపుతారు. ఒకవైపున మనసు ఒక తెలియని వ్యక్తిగా - మరొక వైపున తనకు అనేకమైన వ్యవహారిక బాధలు, గొడవలు వుండగా - మనం నిజంగా మనో నిగ్రహం సాధించ గలమా?

సమాధానం:
సముద్రం ఎప్పుడూ చూడని ఒకాయన దాన్ని చూసి తెలుసుకోవడానికి దాని దగ్గరకు వెళ్ళాడు. ఆ విశాల జల రాశి ముందు నిలిచి అందు స్నానం చేయాలని అనుకొన్నాడు. ఆ తీరాన నిలిచి చలించి, ఘోషిస్తున్నట్టి ఆ తరంగాల్ని చూసి "ఈ అలలన్నీ అణిగినప్పుడు ఇంటి వెనక చెరువు లో స్నానం చేసినట్లు - సముద్రం లో దిగి స్నానం చేస్తాను" అనుకున్నాడు.

సముద్రం నిరంతరం అలసట లేకుండా తరంగాలతో సృస్టి మొదటినుంచి, ప్రళయం వరకు ఆవిధంగా చలిస్తూ వుంటుందనే సంగతి ఇతరులు చెప్పడం వల్లగాని, లేదా - తనకు తానుగా తెలుసుకోవడం వల్ల గాని విషయం గ్రహించ వలసి వుంది.

అతడా విషయం తెలుసుకున్న తర్వాత అతడా సముద్రం లో దిగి స్నానం చేస్తాడు. అతడు చేతులు మెల్ల మెల్ల గా వూపుతూ, గత సూచనల ద్వారా ఆ తరంగాలలో మునుగుతూ తన తలపై నించి తరంగాలను పోనిస్తాడు. అతడు శ్వాసను సహజంగా బంధిస్తాడు. అట్లా చేయడం వలన అతడు నేర్పరి అవుతాడు. చివరకి తన లక్ష్యాన్ని సాధిస్తాడు - ఎటువంటి దుఃఖం బాధ కష్టం కలగకుండా.

సముద్రం చలిస్తూ ఉన్నా అతడు దాని బంధం నుండి విముక్తుడు అవుతాడు. "మనస్సు విషయం లో కూడా అంతే".

భగవాన్ రమణ మహర్షి (100 ప్రశ్నలకు రమణ మహర్షి సమాధానాలు నుంచి)

మూర్ఘుల మనసు రంజింపరాదు

తివిరి ఇసుమున దైలంబుఁ దీయవచ్చుఁ
దవిలి మృగతృష్ణలో నీరు ద్రావవచ్చుఁ
దిరిగి కుందేటికొమ్ము సాధింపవచ్చుఁ
జేరి మూర్ఘుల మనసు రంజింపరాదు.
--- ఏనుగు లక్ష్మణ కవి, భర్తృహరి సుభాషితం నుంచి

వసుధం గుందేటికొమ్ము తెచ్చుకొనఁగా వచ్చుం బ్రయత్నంబున
న్వెసఁ ద్రావన్జల మెండమావుల నెయేనిం గాంచ వచ్చు న్నిజం
బిసుక న్నూనియఁ బిండ వచ్చుఁ బ్రతిభా హీనాత్ముఁ డౌ మూర్ఘుఁ దె
ల్ప సమర్ధత్వమ్ము లే దిల స్సురభి మల్లా నీతివాచస్పతీ.
-- అదే పద్యాన్ని మహోపాధ్యాయ ఎలకుఉచి బాలసరస్వతి కృత మల్లభూపాలీయం నుంచి

గర్వము

తెలివి యొకింత లేనియెడఁ దృప్తుడ నై కరిభంగి సర్వమున్
దెలిసితి నంచు గర్వితమతిన్ విహరించితిఁ దొల్లి యిప్పు డు
జ్జ్వలమతు లైన పండితుల సన్నిధి నించుక బోధశాలి నై
తెలియని వాడనై మెలగితిం గతమయ్యె నితాంతగర్వమున్

--- ఏనుగు లక్ష్మణ కవి, భర్తృహరి సుభాషితం నుంచి

ఆత్మ జ్యోతిస్సు

అస్తమిత ఆదిత్యే యాజ్ఞవల్క్య చంద్రమస్యస్తమితే శాన్తే అగ్నౌ శాన్తాయాం వాచి కిం జ్యోతి రేవాయం పురుష ఇత్యాత్మైవాస్య జ్యొతిర్భవతీ త్యాత్మనైవాయం జ్యొతిషా న్తే పల్యయతే కర్మ కురుతే విపల్యేతీతి

యాజ్ఞవల్క్యా! సుర్యుడస్తమించగా చంద్రుడును అస్తమింపగా, అగ్నియు (దీపము) శమింపగా, వాక్కు శమింపగా, ఈ పురుషుడు ఏ జ్యోతిస్సుతో వ్యవహరించుచున్నాడు? అని జనకుడు ప్రశ్నించెను.

"ఆత్మ ఏవ అస్య జ్యోతిః భవతి" అని యాజ్ఞావల్కుడు సమాధాన మిచ్చెను.

ఆత్మ జ్యోతిస్సుతో ఉండును, సర్వకార్యములు నిర్వర్తించుచుండును. అంతఃస్థమయిన జ్యోతీరూప ఆత్మ బాహ్య జ్యోతిస్సు కంటే విలక్షణము.

-- బ్రహ్మశ్రీ సూరి రామకోటి శాస్త్రి గారి బృహదారణ్యకోపనిషత్ శ్రీ శంకర భగవత్పాద భాష్య భావ ప్రకాశిక నుంచి యాజ్ఞవల్క్య జయంతి సందర్భంగా

పోతనామాత్యుని పేదఱికము

పోతనామాత్యుడు ఎంత పేదఱికము అనుభవించియు రాజులం బొగడ నొల్లక కేవల కర్షకుండై తన కాలమంతయు గడపెను.

ఇమ్మనుజేశ్వరాధముల కిచ్చి పురంబులు వాహనంబులున్
సొమ్ములు గొన్ని పుచ్చుకొని చొక్కి శరీరము వాసి కాలుచే
సమ్మెటపోటులం బడక సమ్మతితో హరి కిచ్చి చెప్పె నీ
బమ్మెరపోతరాజొకఁడు భాగవతంబు జగద్ధితంబుగన్

శ్రీనాధుడు పరిహాస పూర్వకము గా "హాలికులు సుఖమున్నారా?" అని అడుగగా

బాలరసాలసాలనవపల్లవ కోమల కావ్యకన్యకం
గూళల కిచ్చి యప్పడుపుఁగూడు భుజించుటకంటే సత్కవుల్
హలికులైన నేమి గహనాంతరసీమలఁ గందమూలకౌ
ద్దాలికు లైన నేమి నిజదారసుతోదర పోషనార్ధమై.

అందుకే కళను అమ్ముకో కూడదు.... మన కౌశలాన్ని భగవంతునికి అర్పించాలి

పరతత్త్వ మొక్కటే

కుండ కుంభమన్న కొండ పర్వతమన్న
నుప్పు లవణమన్న నొకటి కాదె
భాషలిట్టె వేరు పరతత్త్వ మొక్కటే
విశ్వదాభి రామ వినుర వేమ

-- యోగి వేమన

తేకువ హరి నామమే

ఆకటి వేళల అలపైన వేళలను
తేకువ హరి నామమే, దిక్కు మరి లేదు.

కొఱమాలి యున్న వేళ, కులము చెడిన వేళ,
చెఱ వాడి యొరుల చేజిక్కిన వేళ,
నొఱపైన హరినామ మొక్కటే గతి గాక,
మఱచి తప్పిననైన మఱి లేదు తెఱగు.

ఆపద వచ్చిన వేళ, యారడి బడిన వేళ,
పాపపు వేళల, భయపడిన వేళ,
ఓపినంత హరి నామ మొక్కటే గతి గాక,
మాపు దాక పొరలిన మఱి లేదు తెఱగు.

సంకెల బెట్టిన వేళ, చంప బిలిచిన వేళ,
అంకిలిగా అప్పులవా రాగిన వేళ,
వేంకటేశు నామమే విడిపించ గతి గాక,
మంకు బుద్ధి బొరలిన మఱి లేదు తెఱగు.

-- శ్రీ తాళ్ళపాక అన్నమాచార్యులు

బ్రహ్మ మొకటే

బ్రహ్మ మొకటే, పరబ్రహ్మ మొకటే, పర
బ్రహ్మ మొకటే, పరబ్రహ్మ మొకటే.

కందువగు హీనాధికము లిందు లేవు,
అందరికీ శ్రీహరే అంతరాత్మ ;
ఇందులో జంతుకుల మింతా నొకటే,
అందరికీ శ్రీహరే అంతరాత్మ.

నిండార రాజు నిద్రించు నిద్రయు నొకటే,
అండనే బంటు నిద్ర అదియు నొకటే;
మెండైన బ్రాహ్మణుడు మెట్టు భూమి యోకటే,
చండాలు డుండేటి సరి భూమి యోకటే;

అనుగు దీవతలకు అల కామసుఖ మొకటే,
ఘనకీటపశువులకు కామసుఖ మొకటే;
దిన మహూరాత్రములు తెగి ధనాఢ్యున కొకటే,
ఒనర నిరు పేదకును ఒక్కటే అవియు.

కొరలి శిష్టాన్నములు కొను నాక లొకటే,
తిరుగు దుష్టాన్నములు తిను నాక లొకటే;
పరగ దుర్గంధములపై వాయు వొకటే,
వరుస పరిమళములపై వాయు వొకటే.

కడగి ఏనుగు మీద కాయు ఎం డొకటే,
పుడమి శునకము మీద పొలయు ఎం డొకటే;
కడు పుణ్యులను, పాపకర్ములను సరిగావ
జడియు శ్రీ వెంకటేశ్వరు నామ మొకటే.

-- శ్రీ తాళ్ళపాక అన్నమాచార్యులు

ఆది కవిత

శ్రీ హరిహరహిరణ్యగర్భేభ్యొ నమః
శ్రీ మదాంధ్ర మహా భారతము - ఆది పర్వము - ప్రధమా శ్వాసము - మంగళ శ్లోకము

శ్రీ వాణీగిరిజా శ్చిరాయ దధతో వక్షోముఖాజ్గేషు యే
లోకానాం స్థితి మావహ న్త్యవిహతాం స్త్రీపుంసయోగోద్బవామ్
తే వేదత్రయమూర్తయ స్త్రిపురుషా స్సమ్పూజితా వస్సురై
ర్భూయాసుః పురుషొత్తమామ్బుజభవ శ్రీకన్ధరా శ్శ్రేయసే

-- సకలసుకవిజనవినుత నన్నయ భట్ట
ఆంధ్ర ప్రదేశ్ అవతరణ దినోత్సవము మరియు తెలుగు భాష ప్రాచీనత గుర్తింపు సందర్భం గా

ఎంత మాత్రమున ఎవ్వరు తలచిన అంతమాత్రమే నీవు

ఎంత మాత్రమున ఎవ్వరు తలచిన అంతమాత్రమే నీవు,
అంతరాంతరము లెంచి చూడ పిండంతే నిప్పటి యన్నట్లు.

కొలుతురు మిము వైష్ణవులు కూరిమితో విష్ణుడని;
పలుకుదురు మిము వేదాంతులు పరబ్రహ్మం బనుచు;
తలతురు మిము శైవులు తగిన భక్తులును శివుడనుచు;
అలరి పొగడుదురు కాపాలికులు అదిభైరవు డనుచు.

సరి నెన్నుదురు శాక్తేయులు శక్తిరూపు నీవనుచు;
దరిశనములు మిము నానావిధులను తలపుల కొలదుల భజింతురు;
సిరుల మిమ్మనే అల్పబుద్ది దలచినవారికి అల్పం బవుదువు;
గరిమల మిమునే ఘనమని తలచిన ఘనబుద్ధులకు ఘనుడవు.

నీవలన కొరతే లేదు మరి నీరుకొలది తామెరవు,
ఆవల భాగీరధి దరి బావుల ఆ జలమే ఊరినయట్లు;
శ్రీ వెంకటపతి నీవైతే మము చేకొని ఉన్న దైవమని
ఈవల నే నీ శరణనియెదను ఇదియే పరతత్త్వము నాకు.

-- శ్రీ తాళ్ళపాక అన్నమాచార్య

బ్రహ్మ కడిగిన పాదము

బ్రహ్మ కడిగిన పాదము
బ్రహ్మము తానె నీ పాదము

చెలగి వసుధ కొలిచిన పాదము
బలి తల మోపిన పాదము
తలకక గగనము తన్నిన పాదము
బలరిపు గాచిన పాదము

కామిని పాపము కడిగిన పాదము
పాము తల నిడిన పాదము
ప్రేమతో శ్రీసతి పిసికేటి పాదము
పామిడి తురగపు పాదము

పరమ యోగులకు పరి పరి విధముల
వర మొసగెడి నీ పాదము
తిరువేంకటగిరి తిరమని చూపిన
పరమపదము నీ పాదము

-- శ్రీ తాళ్ళపాక అన్నమాచార్యులు

బలి వృత్తాంతం - పోతన భాగవతం నుంచి

బలి సంభోరుహ నేత్రుఁ డేమిటికినై పాద త్రయిన్ వేఁడె ని
శ్చలుఁడుం బూర్ణుఁడు లబ్ధ కాముఁడు రమాసంపన్నుఁ డై తాఁ బర
స్థలికిన్ దీనుని మాడ్కి నేల చనియెం దప్పేమియున్ లేక ని
ష్కలుషున్ బంధన మేల చేసెను వినం గౌతూహలం బయ్యెడిన్. ౮ - ౪౩౭

బలుదానంబుల విప్రులన్ దనిపి తద్భద్రొక్తులం బొంది పె
ద్దలకున్ మ్రొక్కి విశిష్ట దేవతల నంతర్భక్తిఁ బూజించి ని
ర్మలుఁ బ్రహ్లాదుని జీరి నమ్రశిరుఁడై రాజద్రధారూఢుఁడై
వెలిగెన్ దానవ భర్త శైలశిఖరోద్వేల్లద్దవాగ్నిప్రభన్ ౮-౪౪౨

అదితి కాశ్యప ప్రజాపతి తో
బలి జగముల నెల్ల బలియుచు నున్నాఁడు, వాని గెలువ రాదు వాసవునకు
యాగ భాగ మెల్ల నతఁ డా హరించుచుఁ గడగి సురల కొక్క కడియు నీడు ౮-౪౭౧
అప్పుడు కాశ్యప ప్రజాపతి
జనకుండెవ్వడు జాతుఁ డెవ్వడు జనిస్తానంబు లెచ్చోటు సం
జననం బెయ్యది మేను లేకొలది సంసారంబు లేరూపముల్
వినుమా యింతయు విష్ణుమాయ దలఁపన్ వేఱేమియున్ లేదు మో
హనిబంధంబు నిదాన మింతటికి జాయా విన్నఁబో నేటికిన్. ౮-౪౭౫

అప్పుడు కశ్యప ప్రజాపతి అదితికి వ్రతము ఉపదేశించెను. అదితి గర్భమున వామనమూర్తి అవిర్భవించెను
వెడ వెడ నడకలు నడచుచు నెడ నెడ నడుగిడగ నడరి ఇల దిగబడగా
బుడి బుడి నోడవులు నొడవుచు జిడి ముడి తడబడగ వడుగు చేరన్ రాజున్ - ౫౪౧

ఇట్లు డగ్గరి మాయ భిక్షకుండు రక్షోవల్లభున్ జూచి దీవించెను
అప్పుడు బలి
వడుగా ఎవ్వరివాఁడ వెవ్వఁడవు సంవాస స్థలం బెయ్య ది
య్యెడకున్ నీ వరుదెంచుటన్ సఫల మయ్యెన్ వంశమున్ జన్మముం
గడు ధన్యాత్ముడ నైతి నీమఖము యోగ్యం బయ్యె నా కోరికల్
గడతేరెన్ సుహుతంబులయ్యె శిఖిలుం గల్యాణ మిక్కాలమున్ ౮-౫౪౯
అప్పుడు వామన మూర్తి :
నొరులు గారు నాకు నొరులకు నే నౌదు, నొంటివాడఁ జుట్ట మొకడు లేడు
సిరియు దొల్లి గలదు చెప్పెద నాటెంకి, సుజనులందు దఱచు సోచ్చియుందు ౮-౫౫౨

ఒంటివాడ నాకు ఒకటి రెండడుగుల మేర ఇమ్ము సొమ్ము మేర యొల్ల
గోర్కి దీర బ్రహ్మ కూకటి ముట్టెద దాన కుతుకసాంద్ర దానవేంద్ర. ౮-౫౬౬

అప్పుడు బలి
అడుగఁ దలచి కొంచె మడిగితి వోచెల్ల దాత పెంపు సొంపు దలఁపవలదె?

అప్పుడు వామన మూర్తి
వ్యాప్తిం బొందక వగవక ప్రాప్తం బగు లేశమైన పదివేలనుచుం
దృప్తిం జెందని మనుజుడు సప్త ద్వీపముల నయినఁ జక్కంబడునే? ౮-౫౭౪

ఇట్లు పలుకుచున్న ఖర్వునకు నుర్వీదానంబు సేయం దలంచి కరలకలిత సలిల కలశుండైన యవ్వితరణ ముఖరునిం గని నిజ విచార యుక్త దనుజ రాజ్య చక్రుండగు శుక్రుం డిట్లనియె:
ఇతడు ధరణి సుతుడు గాదు. విష్ణుముర్తియే! ఈ దానము దైత్య సంతతికి ఉపద్రవము తెచ్చును.
సర్వ మయిన చోట సర్వ ధనంబులు, నడుగ లేదటంచు ననృత మాడు
చెవఁటిపంద నేమి సెప్పఁ బ్రాణము తోడి, శవము వాడు వాని జన్మ మేల? ౮-౫౮౩
మఱియు ఇందొక్క విశేషంబు గలదు వివరించెద - ౫౮౪
వారిజాక్షులందు వైవాహికములందు బ్రాణవిత్తమానభంగమందు
జకిత గోకులాగ్ర జన్మ రక్షణ మందు బొంక వచ్చు నఘము బొంద డధిప - ౫౮౫

బలి చక్రవర్తి:
కారే రాజులు రాజ్యముల్ గలుగవే గర్వోన్నతిం బొందరే
వా రేరీ? సిరి మూట గట్టికొని పోవం జాలిరే? భూమిపైఁ
బేరైనం గలదే? శిబి ప్రముఖులుం బ్రీతిన్ యశఃకాములై
యీరే కోర్కులు వారలన్ మఱచిరే యిక్కాలమున్ భార్గవా. - ౫౯౦

బ్రతుక వచ్చు గాక బహు బంధనములైన వచ్చుఁగాక లేమి వచ్చుఁ గాక
జీవధనము లైన జెడుఁ గాక పడుఁ గాక, మాట దిరుగలేరు మాన ధనులు - ౫౯౮

వామన మూర్తి విశ్వరూపం:
ఇంతింతై వటు డింత యై మఱియు దానింతై నభోవీధిపై
నంతై తోయద మండలాగ్రమున కల్లంతై ప్రభా రాశి పై
నంతై చంద్రుని కంతయై ధ్రువుని పై నంతై మహర్వాటిపై
నంతై సత్యపదోన్నతుండగుచు బ్రహ్మాండాంత సంవర్ధియై. ౮-౬౨౨

ఆ విధం గా విజృంభించి బలి ని పాతాళానికి తొక్కగా, బ్రహ్మ దేవుడు అడుగుచున్నాడు:
భక్తి యుక్తుడు లోకేశ పదమునందు, నీవు ప్రత్యక్షముగ వచ్చి నేఁడు వేఁడ
నెఱిఁగి తన రాజ్యమంతయు నిచ్చినట్టి బలికి దగునయ్య ధృఢ పాశ బంధనంబు?
అని పలికిన బ్రహ్మ వచనంబులు విని భగవంతుండిట్లనియె ౮-౬౬౦

ఎవ్వనిఁ గరుణింప నిచ్ఛించితిని వాని యఖిల విత్తంబు నే నపహరింతు
సంసార గురుమద స్తబ్ధుడై యెవ్వఁడు దెగడి లోకము నన్ను ధిక్కరించు
నతఁ డెల్ల కాలంబు నఖిల యోనుల యందుఁ బుట్టును దుర్గతి బొందుఁ బిదప
విత్తవయోరూపవిద్యాబలైశ్వర్యకర్మజన్మంబుల గర్వ మడగి
యేక విధమున విమలుడై ఎవ్వడుండు, వాడు నాకూర్చి రక్షింపవలయు వాడు
స్తంభలోభాభిమాన సంసార విభవ, మత్తుడై చెడ నొల్లడు మత్పరుండు ౮-౬౬౧

హరిః ఓం తత్ సత్

-- బలి పాడ్యమి సందర్భంగా

బేహారి - trader

వాడల వాడల వెంట వాడెవో,
నీడ నుండి చీర లమ్మే నేత బేహారి.

పంచ భూతములనెడి పలు వన్నె నూలు
చంచలపు గంజి తోడ చరి నేసి,
కొంచపు కండెల నూలి గుణముల నేసి,
మంచి మంచి చీర లమ్మే మారు బేహారి.

మటుమాయముల దన మగువ పసిడి నీరు
చిటిపోటి యలుకల చిలికించగా,
కుటిలంపు చేతలు కుచ్చులుగా గట్టి
పటవాళి చీర లమ్మే బలు బేహారి.

మచ్చిక జీవుల పెద్ద మైల సంతల లోన
వెచ్చపు కర్మ ధనము విలువ చేసి,
పచ్చడాలుగా కుట్టి బలువెంకటపతి
ఇచ్చ కొలదుల అమ్మే ఇంటి బేహారి.

-- శ్రీ తాళ్ళపాక అన్నమాచార్యులు

అన్నమాచార్యుల కాలం లో 'చీర' అనే మాటకు "వస్త్రం" అని అర్ధం. స్త్రీ, పురుషులు ఇరువురు ధరించే వస్త్రాన్ని చీర అని పిలిచే వారు.

అనుదినము దుఃఖ మేల?

మనుజుడై పుట్టి మనుజుని సేవించి
అనుదినము దుఃఖ మందనేల?

చుట్టేడు కడుపుకై చొరని చోట్లు చొచ్చి,
పట్టెడు కూటికై బ్రతిమాలి,
పుట్టిన చోటికే పొరలి మనసు వెట్టి
వట్టి లంపటము వదల నేరడు గాన

అందరిలో పుట్టి అందరిలో చేరి,
అందరి రూపము లటు తానై,
అందమైన శ్రీ వెంకటాద్రీశు సేవించి,
అందరాని పద మందె నటు గాన.

-- శ్రీ తాళ్ళపాక అన్నమాచార్యులు

నానాటి బ్రతుకు నాటకము

నానాటి బ్రతుకు నాటకము
కానక కన్నది కైవల్యము

పుట్టుటయు నిజము, పోవుటయు నిజము,
నట్ట నడిమి పని నాటకము
ఎట్ట నెదుట గలదీ ప్రపంచము
కట్ట కడపటిది కైవల్యము

కుడిచే దన్నము, కోక చుట్టెడిది,
నడమంత్రపు పని నాటకము;
ఒడి గట్టుకొనిన ఉభయ కర్మములు
గడి దాటినపుడే కైవల్యము

తెగదు పాపము తీరదు పుణ్యము
నగి నగి కాలము నాటకము
ఎగువనె శ్రీ వేంకటేశ్వరు డేలిక,
గగనము మీదిది కైవల్యము

-- శ్రీ తాళ్ళపాక అన్నమాచార్యులు

ఉప్పుబొమ్మ

ఉప్పుబొమ్మ ఒకటి ఒకనాడు సముద్రపు లోతు తరచి చూచుటకై అందులో దిగెను. కాని దిగుట తడవుగా అది నీటిలో కరిగి మాయమయ్యెను. అట్లే జీవుడు బ్రహ్మ మహాత్త్వమును గ్రహింపబోయి తానూ భిన్నమను భావమునే కోల్పోయి బ్రహ్మము లో లయము చెందును.

-- శ్రీ రామకృష్ణ పరమహంస

భగవంతుడు - నామములు

భగవంతునికి అనేక నామములు ఉన్నవి ఆయన రూపములును అనంతములుగా ఉన్నవి. నీకు ఏ నామము ఏ రూపము నచ్చునో వాని సాయము చేతనే భగవంతుని సాక్షాత్కారము పొందగలవు.

ఒకే నీరు వేర్వేరు జాతుల వారిచేత వేర్వేరు పేరులతో పెర్కొనబడుచున్నది. ఒక జాతి వారు 'జల' మందురు; ఇంకొక జాతి వారు 'పాని' అందురు; వేరొక జాతి వారు 'వాటర్' అందురు; మరొక జాతి వారు 'ఆక్వా' అందురు; అట్లే అఖండమగు సచ్చిదానందమయ పరబ్రహ్మమును కొందరు 'దేవు' డనియు, కొందరు 'అల్లా' అనియు, కొందరు 'హరి' అనియు, 'బ్రహ్మ' అనియు వ్యవహరింతురు.

-- శ్రీ రామకృష్ణ పరమహంస

భగవంతుడు

రాత్రి కాలమున ఆకాశమునందు నక్షత్రములు అనేకములు కానిపించు చున్నవి.
సూర్యోదయము అయిన పిమ్మట అవి కాన వచ్చుట లేదు.
ఆ కారణముచే పగటి వేళ ఆకసమున చుక్కలు లేవనవచ్చునా?
అజ్ఞాన వశమున భగవంతుడు కానరాని కారణము చేత అతడు లేడనబోకుము.

-- శ్రీ రామకృష్ణ పరమహంస

నేను

నేను
భూతాన్ని యజ్నోపవీతాన్ని
వైప్లవ గీతాన్ని నేను
స్మరిస్తే పద్యం అరిస్తే వాద్యం
అనల వేదిక ముందు అస్త్ర నైవేద్యం
లోకాలు భవభూతి శ్లోకాలు
పరమేష్ఠి జూకాలు నా మహోద్రేకాలు
నా ఊహ చాంపేయ మాల
రస రాజ్య డోల
నా ఊళ కేదార గౌళ

గిరులు సాగరులు కంకేళికా మంజరులు
ఝరులు నా సోదరులు
నేనొక దుర్గం నాదొక స్వర్గం
అనర్గళం అనితరసాధ్యం నా మార్గం
---- శ్రీ శ్రీ