సంసారం అంటే?

కః పునః అయం సంసారః నామ?
సుఖదుఃఖసంభోగః సంసారః |
పురుషస్య సుఖ దుఃఖానాం సంభొక్తృత్వం సంసారిత్వం ఇతి |

ఏమిటి ఈ సంసారం అంటే?
సుఖదుఃఖసంభొగమే సంసారం.
పురుషుడు సుఖదుఃఖాలను అనుభవించడమే వానికి సంసారిత్వం.

-- భగవాన్ ఆది శంకరుల గీతా భాష్యం (13-20) నుంచి

వ్యర్థం పర్యటనం

నిత్యం స్వోదర పోషణాయ సకలానుద్దిస్య విత్తాశయా
వ్యర్థం పర్యటనం కరోమి భవతస్సేవాం న జానే విభో
మజ్జన్మాంతర పుణ్యపాక బలత త్వం శర్వ సర్వాంతర
స్తిష్ఠస్యేవ హి తేన వా పశుపతే తే రక్షణీయోస్మ్యహం

-- శ్రీ శంకర భగవత్పాదులు రచించిన శివానందలహరి లొ 57 వ శ్లొకం

nityam sva udara poshaNaaya sakalaan uddisya vitta ASyaa
vyartham paryatanam karOmi bhavatah sevaam na jaane vibhO!
mat janmaantara puNya paaka balata tvam Sarva sarvaantaraha
tisthasi eva hi tena vaa pasupate te rakshaNiiyah asmi aham.

O lord of all beings (pasupate), daily for providing myself the food (nityam sva udara poshaNaaya) and desiring wealth (vitta ASayaa), I wander around in vain from one place to another (sakalaan uddisya vyartham paryatanam karOmi). Vibho, I dont know how to serve thee! (bhavata seva na jaane vibho!). You, who sits always in the hearts of everyone and know everything (tvam, sarva, sarvaantaraha tistaseva) you should only save me (te rakshaNiiyosmaham) on account of the fruition of my past good deeds (as it were - if there are any!) (mat janmaantara puNya paaka balata)

-- This English translation is mine and is subject to all sorts of human errors!!

This "vyartha paryaTana" is true in both the cases of:
a. in this world going around here and there as well as
b. the jeeva going through multiple births in different worlds
one after the other without reaching the ultimate TRUTH!

om tat sat

అవస్థలు - మార్పు

బాల్యాదిష్వపి జాగ్రదాదిషు తథా సర్వాస్వవస్థాస్వపి
వ్యావృత్తాస్వనువర్తమాన మహమిత్యంతః స్ఫురంతం సదా
స్వాత్మానం ప్రకటీకరోతి భజతాం యో భద్రయా ముద్రయా
తస్మైశ్రీ గురు మూర్తయే నమ ఇదం శ్రీ దక్షిణామూర్తయే

బాల్యాదిషు, జాగ్రదాదిషు, అపి, తథా, సర్వాసు, అవస్థాసు, అపి,
వ్యావృత్తాసు, అనువర్తమానం, "అహం", ఇతి, అంతః, స్ఫురంతం, సదా,
స్వాత్మానం, భజతాం, యః, భద్రయా ముద్రయా, ప్రకటీకరోతి,
తస్మైశ్రీ గురు మూర్తయే నమ ఇదం శ్రీ దక్షిణామూర్తయే

బాల్య కౌమార వార్ధక్య అవస్థల్లోనూ
జగ్రత్ స్వప్న సుషుప్తి అవస్థల్లోనూ
దర్శన స్పర్శనాది అవస్థల్లోనూ
భూత భవిష్యత్ వర్తమాన కాలాల్లోనూ,
సదా "అహం" = "నేను" అని అన్ని మార్పుల్లోనూ మార్పు చెందకుండా ప్రకాశిస్తున్న ఏ ఆత్మ కలదో
ఆ అత్మ స్వరూపమును భక్తులకు చిన్ముద్ర చే ప్రకటిస్తున్నటువంటి గురు మూర్తి శ్రీ దక్షిణామూర్తికి నమస్కరిస్తున్నాను.

-- శ్రీ శంకరుల దక్షిణామూర్తి స్తొత్రం 8 వ శ్లొకం

మంత్రం - దీక్ష

దివ్య జ్ఞానం యతో దద్యాత్ కుర్యాత్ పాపస్య సంక్షయం
తస్మాద్దీక్షేతి సా ప్రొక్తా మునిభిస్తత్వవేదిభిః

ఇది దివ్య జ్ఞానాన్ని ఇస్తుంది, పాపం యొక్క సంక్షయం చేస్తుంది. అందుచేత ఇది తత్త్వవేత్తలైన మునుల చేత "దీక్ష" అని చెప్పబడింది

గ్రన్ధే దృష్ట్వా తు మన్త్రం వై యో గృహ్ణాతి నరాధమః
మన్వన్తరసహస్రేషు నిష్కృతిర్నైవ విద్యతే

పుస్తకం చూచి మంత్రం గ్రహించే నరాధమునికి వేయి మన్వంతరాలకి కూడ ఆ పాపం నుండి విముక్తి లేదు

-- చర్యాపాదం, శైవ దర్శనం

మాననివి

రాకన్మానవు హానివృద్ధులు మహారణ్యంబులో డాగినన్
పోకన్మానదు దేహమేవిధమునన్ బోషించి రక్షించినన్
గాకన్మానవు పూర్వజన్మకృతముల్ గాగల్గు నర్థంబులున్
లేకన్మానవదెంత జాలిబడినన్ లేముల్ సిరుల్ రాఘవా !

-- రాక, పోక, కాక, లేక మానని విషయాల గూర్చి

నా కంటే దీనుడెవడు?

అసారే సంసారే నిజ-భజన-దూరే జడధియా
భ్రమన్తం మామ్-అన్ధం పరమ-కృపయా పాతుమ్ ఉచితమ్
మద్-అన్యః కో దీనస్తవ కృపణ-రక్షాతి-నిపుణ-
స్వ్తద్-అన్యః కో వా మే త్రిజగతి శరణ్యః పశుపతే - 13

-- శ్రీ శంకర భగవత్పాదుల శివానంద లహరి నుంచి శ్రీ వికృతి నామ సంవత్సర చివరి కార్తీక సోమవారం సందర్భంగా

O pasupati (lord of all beings)! (krupayaa paatum uchitam) It befits Thee to save me who, (jadadhiyaa, maam andham) stupefied by ignorance, (asaare samsaare bhramantam) is wallowing in hallow worldliness, (nija-bhajana-dure) far removed from the true worship of Thee, the Lord of all creatures. (mad anyah ko dInah) Where is the person more miserable than I? (tava krupana rakshaati nipunah) Where is the one more skilled than Thee in saving the wretched? (tvad anyah ko vaa mE trijagati saranyah) And where in all the three worlds is another apart from Thee who is fit for one to take refuge in?

-- Translation based on the words of Swami Tapasyaananda of Ramakrishna Math.

సత్యం, శివం, సుందరం.
satyam, sivam, sundaram.

జయ శ్లొకములు

జయత్యతిబలో రామో లక్ష్మణః చ మహాబలః |
రాజా జయతి సుగ్రీవొ రాఘవేణాభిపాలితః || 5-42-33

దాసోహం కొసలేంద్రస్య రామస్యాక్లిష్ట కర్మణః |
హనుమాన్ శత్రు సైన్యానాం నిహంతా మారుతాత్మజః || 5-42-34

న రావణ సహస్రం మే యుద్ధే ప్రతిబలం భవెత్ |
శిలాభిః తు ప్రహరతః పాదపైః చ సహస్రశః || 5-42-35

అర్దయిత్వా పురీం లంకాం అభివాద్య చ మైథిలీం |
సమృద్ధార్థొ గమిష్యామి మిషతాం సర్వ రక్షసాం || 5-42-36

ధర్మాత్మా సత్యసంధస్చ రామో దాశరథీర్యది || 6-90-71 (second half)
పౌరుషే చాప్రతిద్వంద్వస్తదేనం జహి రావణిం | 6-90-72 (first half)

--వాల్మీకి రామాయణం నుంచి

మల్లికార్జున మహాలింగం

సన్ధ్యారంభవిజృంభితం శృతిశిరః స్థానాన్తరాధిష్ఠితం
సప్రేమ భ్రమరాభిరామమసకృత్ సద్వాసనా శోభితమ్ ।
భోగీన్ద్రాభరణం సమస్త సుమనఃపూజ్యం గుణావిష్కృతం
సేవే శ్రీగిరి మల్లికార్జున మహాలింగం శివాలిఞ్గితమ్ ।।50।।

--శంకర భగవత్పాదుల శివానందలహరి నుంచి

Swami Tapasyaananda explains it as follows:
sandhyaarambha vijRmbhitam: Lord Siva resembles flowering Arjuna tree with the jasmine creeper entwining it. He dances at dusk when the tree also blossoms.

Srutisira-sthanaantar-aadhistitam: He occupies the crest of Vedic wisdom just as Arjuna flowers find the place on heads and ears of men

saprema-bhramaraabhiraamam: He is rendered beautiful by the presence of loving Bhraraambika (his consort), and the tree by the eager honey-bees

sadvaasana sobhitam: He is always distinguished by reason of good men resorting to Him as the tree is by its good smell

bhogiindra-abharanam: He has the kings of snakes as his ornaments while the Arjuna flowers form the decorations of noted pleasure seekers (bhogis)

samasta-sumanaah-puujyam: He is worthy of worshiped by all other gods; and the Arjuna flowers are laudable among all other flowers

gunaavishkrutam: He reveals the qualities of Nature like Sattva, Rajas and Tamas and the Arjuna flowers their color, fragrance and other qualities

srigiri-mallikharjuna-mahaalingam: He is established as the linga known as Mallikarjuna on the mountain sri parvata (srisailam), while Arjuna tree stands on beautiful peak

siva-aalingitam: He is embraced by Paarvati and the tree by jasmine creepers

I worship SIVA who thus resembles the Arjuna tree and who is represented by his emblem known as Mallikaarjuna established on the sriparvata.

-- కార్తీక పూర్ణిమ సందర్భంగా

కొపం - పాపం

క్రుద్ధః పాపం న కుర్యాత్కః క్రుద్ధొ హన్యాద్గురూనపి |
క్రుద్ధః పరుషయా వాచా నరః సాధూనధిక్షిపేత్ ||

-- వాల్మీకి రామాయణం సుందరకాండం 55 సర్గ నుంచి

హనుమంతుడు లంకను తగుల పెట్టి ఇలా అలోచన సాగిస్తున్నాడు:
కొపం ఎంత పాపాన్నైనా చేయిస్తుంది. నేను చేసిన అనాలోచితమైన పని వలన సీతమ్మకు ఏమైనా హాని జరిగిందేమో!

కోపం వలన కలిగే దుస్పరిణామాలని చేపుతుంది ఈ సర్గ.

ఈ శ్లొకం లొ కొపం గురువులను హత్యకు, సాధు పురుషులను పరుష వాక్య దూషణకు కూడా దారి తీస్తుందనే భావాన్ని తెలియ చేప్పాడు మహా కపి.

http://www.valmikiramayan.net/sundara/sarga55/sundaraitrans55.htm

దీప+ఆవళి

దీపం జ్యోతిః పరంబ్రహ్మం
దీపం సర్వ తమోపహం
దీపేన సాధ్యతే సర్వం
సంధ్యా దీపం నమోస్తుతే

దీపం యొక్క జ్యొతి పరబ్రహ్మ స్వరూపం.
దీపం వలన చీకటి అంతా నశింపజేయ బడుతుంది.
వెలుగు చేతనే సర్వ (కార్యాలు) సిద్దిస్తాయి.
ఓ సంధ్యాదీపమా నీకు మా నమస్కారములు

-- దీపావళి శుభాకాంక్షలు

సంసార సాగరము

క్లేశాదిపంచకతరంగయుతం భ్రమాఢ్యం
దారాత్మజాప్తధనబంధుఝషాభియుక్తం
ఔర్వానలాభనిజరోషమనంగజాలం
సంసారసాగరమతీత్య హరిం వ్రజామి

-- ఆధ్యాత్మ రామాయణము, యుద్ధకాండము, దశమ సర్గ, 61

క్లేశ పంచకం = అవిద్య, అస్మిత, రాగ, ద్వేష, అభినివేశము -ఇవి తరంగాలుగా కలిగి,
భ్రమలు అనే సుడిగుండాలు కలిగి,
దార, ఆత్మజ, ఆప్త, ధన, బంధువులు అనెడి ఝషా (సొరచేపలు) కలిగి,
క్రొధమను బడబాగ్ని, కామమను వలలు కలిగిన ఈ సంసార సాగరమును దాటి హరి సన్నిధిని చేరెదను. (రాముని తో యుద్ధమందు హతుడినై)

--రావణుడు మండొదరి తో

అహం అవ్యయః

తాపత్రయ వినిర్ముక్తో దేహత్రయ విలక్షణః |
అవస్థాత్రయ సాక్ష్యస్మి అహమేవాహమవ్యయః ||

-- బ్రహ్మజ్ఞానావళి మాల (ఆది శంకర భగవత్పాదులు)

taapatraya vinirmuktO dEhatraya vilakshaNaH
avasthaatraya saakshyasmi ahamEvaahamavyayaH

-- Brahmajnaanaavali maala of Bhagavan Adi Sankara Bhagavadpaada

తాపత్రయ వి+నిర్+ముక్తః = completely freed the self from the three types of heats (adhi bhautika, adhi daivika, adhi atmika taapas cause restlessness)

దేహత్రయ విలక్షణః = having understood that the self is different and distinct from the three bodies (sthoola deha is annamaya kosha, sookshma deha is a combination of pranamaya, mano maya, vijnaanamaya koshas; kaarana deha is the aanandamaya kosha which is the causual body; SELF is distinct from all these three bodies.)

అవస్థాత్రయ సాక్ష్యస్మి = having realized the self as the witness in all the three states of being (jagrat, swapna, sushupti avasthas are always witnessed by the SELF alone)

అహం ఏవ అహం అవ్యయః = I am THAT I AM who is indeclinable!

om tat sat

సులభం - దుర్లభం

సులభాః పురుషా రాజన్ సతతం ప్రియ వాదినః |
అప్రియస్య చ పథ్యస్య వక్తా శ్రొతా చ దుర్లభః ||
sulabhaaH puruSaa raajan satatam priya vaadinaH |
apriyasya ca pathyasya vaktaa shrotaa ca durlabhaH ||

రాజన్= ఓ రాజా; ప్రియ వాదినః పురుషా= ప్రియ వాదులైన పురుషులు; సతతం సులభాః= ఎప్పుడూ తెలికగా దొరుకుతారు ; అ + ప్రియస్య= (చూడడానికి అప్రియంగా కనిపించినప్పటికీ) ; పథ్యస్య చ= మంచి మాటలు (పథ్యం ఔషధాన్ని బలపరుస్తుంది) ; వక్తా= చెప్పే వారు; (మరియు); శ్రొతా చ= వినేవారు కూడా; దుర్+లభః= దొరకటం చాలా కష్టము.

raajan= oh, king; priya vaadinaH puruSaa= pleasantly, talking, people; satatam sulabhaaH= always, easy - easy to get; a + priyasya= of un, pleasant - judgementally; pathyasya ca= recuperative insipid diet-like [suggestions,] also; vaktaa= who speaks them; or even; shrotaa ca= listener, also; dur labhaH= not, possible - impossible to get.


"It will always be easy to get people who talk pleasantly, oh, king, but it is impossible to get them who talk judgementally and give suggestions that may be apparently insipid, but that are recuperative, more so, it is impossible to get listeners of such advises.

--వాల్మీకి రామాయణము, అరణ్య కాండము 37 వ సర్గ. మారీచుడు రావణునికి "సీతను అపహరించ వద్దు" అనే సలహా ఇవ్వడానికి ముందు ఈ మంచి మాట చెపుతాడు.

నిజంగా మంచి మాటలు చెప్పే వారు దొరకడం కష్టం. ఒకవేళ చెప్పేవారున్నా వినేవాళ్ళు దొరకడం ఇంకా కష్టం. ఐనప్పటికీ కూడా ఎక్కడొ ఒకచొట వినేవాళ్ళుండకపోతారా అని వాల్మీకి లాంటి మహా ఋషులు కావ్యాలని జనరంజకంగా తేలిక మాటల్లొ ఇటువంటి గొప్ప నిజాలని వ్యక్త పరుస్తూ రచించారు.

(శ్రీ చాగంటి కోటేశ్వరరావు గారి ప్రవచనం లొ ఉటంకించబడి నా దృష్టి లోకి వచ్చింది ఈ రామాయణం లోని మారీచుని మంచి మాట. ఈ రొజు శ్రీ వాల్మీకి జయంతి - అశ్వయుజ పౌర్నమి సందర్భంగా ఈ బ్లాగ్ లొకి!)

జానామి ధర్మం...

జానామి ధర్మం నచ మే ప్రవృత్తి
జానామ్యధర్మం న చ మే నివృత్తి
కేనాపి దేవేన హృది స్థితేన
యథా ప్రదిష్టొస్మి తథా కరొమి

jAnAmi dharmam nacha mE pravRtti
jAnAmyadharmam na cha mE nivRtti
kEnApi dEvEna hRdi sthitEna
yathA pradishTosmi tathA karomi

--దుర్యొధనుడు ఋషులతో చెప్పిన మాటలు

"మీరు చెపుతున్న ధర్మం నాకు తెలుసు కాని పాటించను, అధర్మం నాకు తెలుసు కాని దానినుంచి వెనుదిరుగను"

ఎవరైనా ఈ మానసిక స్థితి లో ఉంటే అది వినాశనానికే దారి తీస్తుంది. కేవలం వారి ఒక్కరి వినాశనం మాత్రమే కాదు, వారి పక్షం లో ఉన్న వారందరి వినాశనం కూడ తెలిసి ధర్మం పాటించకపోవడం వల్ల కలుగుతుంది. పెద్దల మాటలు విని పాటించడం వల్ల అలాంటి వినాశనాన్ని నివారించ వచ్చు.

om tat sat

చిదగ్నికుండము

चिदग्निकुन्डसम्भूता, देवकार्यसमुध्यता. (4th and 5th names of Divine Mother from Lalita Sahasranaama)

Meaning:

who was born from the altar of the fire of consciousness, manifested herself for fulfilling the objective of Devas.

My Notes:

SHE became manifest only in order to slay Asuras, Bhandasura and Mahisasura etc., In my mind itself, the wicked thoughts are asuras. They are powerful and overpower the feeble Devas (the divine thoughts) However feeble the divine thoughts are, when they are brought together and they make a "cit-agni-kunda" within the mind and perform a sacrifice in deep samaadhi, Divine Mother manifests in that sacrificial altar and slays the asuras providing victory to the devas and fulfilling the objective of Devas!

om tat sat

-- Second day of Navaraatri today.

ఆతురత

ఆతురత - anxiety

అర్థాతురానాం న గురుర్ న బంధు,
క్షుధాతురానాం న రుచికి న పక్వం,
విద్యాతురానాం న సుఖం న నిద్ర,
కామాతురానాం న భయం న లజ్జ.

arthaaturaanaam na gurur na bandhu,
kshudhaaturaanaam na ruciki na pakvam,
vidyaaturaanaam na sukham na nidra,
kaamaaturaanam na bhayam na lajja.

One who pursues wealth knows no guru or relations.
One who is hungry knows not taste or if the food was cooked well.
One who pursues knowledge knows neither comfort nor sleep.
One who has desires knows no fear or shame.

ఆతురత Aturata = "The hurry, the anxiety".
In all the cases it will let the person down and causes infinite troubles.
This is the fundamental illness of the mind!!

అగ్నిష్వాత్తపితరుల చరితము

పితృవంశీయాచ్ఛోదోపాఖ్యానమ్‌.

సూతః: లోకా స్సోమపథానామ యత్ర మారీచనన్దనాః | వ ర్తన్తే దేవపితరో యా న్దేవా భావయన్త్యలమ్‌. 1
అగ్ని ష్వాత్తా ఇతి ఖ్యాతా యజ్వానో యత్ర సరిస్థతా | అచ్ఛోదానామ తేషాంతు మానసీ కన్యకా సరిత్‌. 2
అచ్ఛోదంనామచ సరః పితృభి ర్ని ర్మితంపురా | అథతత్ర తపశ్చక్రే దివ్యం వర్షసహస్రకమ్‌. 3
ఆజగ్ముః పితరస్తుష్టాః కిల దాస్యామ తే వరమ్‌ | దివ్యరూపధరా స్సర్వే దివ్యమాల్యానులేపనాః. 4
సర్వే యువానో బలినః కుసుమాయుధసన్నిభాః | తన్మధ్యే మావసుంనామ పితరం వీక్ష్య సాఙ్గనా. 5
వవ్రే వరార్థినీ సఙ్గం కుసుమాయుధపీడితా | యోగభ్రష్టాతు సా తేన వ్యభిచారేణ భామినీ. 6
ధరా మస్పృశతీ పూర్వం పపాతాథ భువస్థ్సలే | తథాచ మాదసుర్యస్మా దిచ్ఛాం చక్రే న తాం ప్రతి. 7
ధైర్యేణ తస్య సాలోకే అమావాస్యేతి విశ్రుతా | పితౄణాం వల్లభా తస్మా ద్దత్తస్యాక్షయకారకా. 8
ఆచ్ఛోదా7ధోముఖీ దీనా లజ్జితా తపనఃక్షియాత్‌ | సా పితౄ నా్ర్పర్థయామాస పునరాత్మసమృద్ధయే. 9
విలజ్జమానా పితృభి రిదముక్తా తపస్వినీ | భవిష్యదర్థ మాలోక్య దేవకార్యంచ తేతదా. 10
ఇదమూచు ర్మహాభాగాః ప్రసాదా చ్ఛుభయా గిరి | దివి దివ్యశరీరేణ యత్కిఞ్చి తి్ర్కయతే బుధైః. 11
తేనైవ తత్కర్మఫలం భుజ్యతే వరవర్ణిని | సద్యః ఫలన్తి కర్మాణి దేవత్వే ప్రేత్య మానుషే. 12
తస్మాత్త్వం పుత్తి్ర తపసా ప్రాప్స్యసే ప్రేత్యతత్ఫలమ్‌ | అష్టావింశే భవిత్రీ త్వం ద్వాపరే *మీనయోనిజా.
వ్యతిక్రమ్య పితౄణాంత్వం కష్టం కుల మవాప్స్యసి | తస్మాద్రాజ్ఞో వసోఃకన్యా త్వమవశ్యం భవిష్యసి. 14
కన్యాభూత్వైవ లోకాన్త్సా్వ న్పునః ప్రాప్స్యసి దుర్లభా | పరాశరస్య వీర్యేణ సుతమేక మవాస్స్యసి. 15
ద్వీపేతు బదరీప్రాయే బాదరాయణ మచ్యుతమ్‌ | స వేద మేకం బహుధా విభజిష్యతి తే సుతః. 16
పౌరవస్యాత్మజౌ ద్వౌతు సముద్రాంశస్య శన్తనోః | విచిత్రవీర్యతనయ స్తదా చిత్రాఙ్గదో నృపః. 17
ఇమావుత్పాద్య తనయౌ క్షత్తియ్రా వస్యధీమతః | ప్రౌష్ఠపద్యష్టకారూపా పితృలోకే భవిష్యసి. 18
నామ్నా సత్యవతీ లోకే పితృలోకే తథా7ష్టకా | ఆయురారోగ్యదా నిత్యం సర్వకామఫలప్రదా. 19
భవిష్యసి పరేలోకే నదీత్వం చ గమిష్యసి | పుణ్యతోయా సరిచ్ఛేష్ఠ్రా లోకే ష్వచ్ఛోదసంజ్ఞితా. 20
ఇత్యుక్త్వా సగణస్తేషాం తతైవ్రాన్తకధీయత | సాప్యవాప సుచారిత్రఫలం యత్కథితం పురా. 21

ఇది శ్రీ మత్స్యమహాపురాణే మత్స్యమనుసంవాదే పితృవంశీయాచ్ఛోదో పాఖ్యానవర్ణనం నామ చతుర్దశో7ధ్యాయః.

చతుర్దశాధ్యాయము

(పితరుల కన్యయగు అచ్ఛోద చరితము.) అగ్నిష్వాత్తపితరుల చరితము

(పురాణములందును శాస్త్రములందును చెప్పబడిన పితృదేవతలు ఏడు గణములుగా ఉన్నారు. వీరిలో మూడు మూర్తిలేని గణములు. ఆ గణముల పేర్లు 1. వైరాజులు 2. అగ్నిష్వాత్తులు 3. బర్హిషదులు; మూర్తి కలవి నాలుగు గణములు. 1. సుకాలినః 2. హవిష్మంతః 3. ఆజ్యపాః 4. సోమపాః. వీరిలో మొదటి గణము విషయము పదుమూడవ అద్యాయమున చెప్పబడినది. ఈ అధ్యాయమున రెండవ గణమువారి విషయము చెప్పబడును.

(ప్రతి గణము విషమునను తెలియవలసిన విషయములు-1. ఆ గణము వారు నివసించు లోకము. 2. ఆ గణము పేరు. 3. వారి తండ్రి నామము 4. ఆ గణము వారిని ఆరాధించు వారు. 5. వారి మానసీకన్యా నామము.)

సోమ పథములను లోకములు గలవు. వీనియందు మరీచి అను ప్రజాపతికి కుమారులు అగు పితృదేవతలు నివసింతురు. వీరిని దేవతలు ఆరాధింతురు. ఈ పితరులకు అగ్నిష్వాత్తులు అని పేరు. (అగ్నిషు-ఆత్త=ఆగ్నులయందు సమగ్రముగా హవిస్సు వేల్చి యజ్ఞములను చేసినవారు.) వీరందరును యజ్వలు-యజ్ఞములను చేసినవారు.

వారి మానపుత్రిక అచ్ఛోదా అను ఆమె. ఆమె నదీరూపురాలు ఐనది. పూర్వము పితృదేవతలు అచ్ఛోదమను సరస్సును సృష్టించిరి. ఆ సరస్తీరమున ఈమె వేయి దివ్య సంవత్సరముల కాలము తపస్సు ఆచరించెను. పితరులు సంతుష్టులై ఆమె కడకు వచ్చిరి. నీకేమి వరము కావలెనో ఇత్తుము. కోరుకొనుము-అనిరి. వారందరును దివ్యములగు రూపముల ధరించినవారు దివ్యములగు మాలికలు పుష్పములు దాల్చినవారు. దివ్యగంధములు పూసికొనినవారు. యువకులు; బలశాలురు; మన్మథుని వంటివారు. వారిలోనుండి "మావసుడు' అను పితరుని ఆమె కామపరవశురాలై వరునిగా కోరుకొనెను. ఆ సుందరి ఈ వ్యభిచార దోషముచేత యోగ భ్రష్టురాలయ్యెను. అంతవరకును దేవభావమున భూమిని తాకకయున్న ఆమె భూస్థలిపై పడిపోయెను.

కాని మావసుడు ఆ అచ్ఛోదను కామించక ధైర్యముతో ఉండెను. అందుచే ఆమె "మావస్య' (మావనునికి ప్రియురాలు) కాలేదు. కనుక ఆమెకు "అమావస్య' అను పేరు వచ్చెను (మావస్యకానిది) తన తపస్సుచే పితరులను మెప్పించినందున ఈ అచ్చోద లేదా అమావాస్య పితృదేవతలకు ఇష్టురాలు మాత్రమయినది. అందుచే అమావస్యా (అమావాస్యా) తిథియందు పితరులకు ఆర్పించినది అక్షయమగును. అనంతఫలమును ఇచ్చును.

_____________________________________________________________________________________

* మత్స్య.

తన తపస్సు తన ఈ దోషముచే క్షీణించుటవలన అచ్ఛోద దీనురాలయి ముఖము వంచుకొని సిగ్గుపడుచు తాను మరల తన తపస్సును సమృద్ధి నొందించుకొనుటకై ఉపాయమును తెలుపవలసినదిగా తన తండ్రులగు పితరులను వేడుకొనెను. ఆ మహాభాగులు అనుగ్రహము కలవారైరి. వారు జరుగబోవు విషయములను దేవకార్యమును (తమ ధ్యాన దృష్టితో) దర్శించిరి. శుభమగు వాక్కుతో వారు ఆ తపస్విని (తపోవంతురాలు-జాలిపడదగిన దీనురాలు) తో ఇట్లు పలికిరి: సుందరియగు పుత్తీ్ర! వివేకవంతులగు వారు (భూలోక సంబంధి కానటువంటి) దివ్య శరీరముతో చేసిన ఏ కర్మమునకైనను ఫలమును వారు అదే శరీరముతో అనుభవింతురు. మానుష శరీరముతో నున్నవారు మాత్రము తాము చేసిన కర్మల ఫలమును (కొన్నిటిని) ఆ దేహమును విడిచిన తరువాత అనుభవింతురు. (నీవు మనుష్య స్త్రీగా అయియున్నావు. కనుక) నీవు తపస్సు ఆచరించినచో దాని ఫలమును నీవు ఈ దేహమును విడిచిన తరువాత (మరియొక జన్మములో కాని దేవలోకమునకాని) అనుభవింతువు.

ఇప్పుడు నీవు నీ తండ్రుల విషయమున వ్యతిక్రమము (నియమము తప్పి కామ బుద్ధిని చూపుట) చేసితివి. కనుక ఇరువది ఎనిమిదవ ద్వాపరయుగమున చేప కడుపున జన్మించి నీచమగు కులమును చేరుకొందువు. ఇది జరుగుటకై నీవు తప్పక వసుడను రాజునకు కూతురవు అగుదువు. కన్యగా ఉండి (కన్యాత్వము చెడకయే) చివరకు మరల దుర్లభములగు నీలోకములను నీవు చేరెదవు. ఎట్లన-పరాశరుని విర్యముతో ఒక కుమారుని కనెదవు. అతడు సాక్షాత్‌ అచ్యుతు (నారాయణు) డే. బదరీవృక్షములు తరచుగా కల ద్వీపమున జనించుటచే అతనికి బాదరాయణుడు అని వ్యవహారము కలుగును. ఆ నీకుమారుడు ఒకటిగా అయి యున్నవేదమును నాలుగుగా విభజించును. సముద్రుని అంశచెత జనించిన పూరు వశీయుడైన శంతనుని వలన చిత్రాంగదుడు విచిత్రవీర్యుడు అను కుమారులను ఇద్దరను కనెదవు. భూలోకమున నీకు సత్యవతి అనిపేరు. పితృలోకమున నీకు అష్టకా అని పేరు. అచట నీవు ప్రౌష్ఠపదీ-అష్టకా-(భాద్రపద శుక్ల పూర్ణిమ గడచిన వెంటనే వచ్చు సప్తమీ తిథి) రూపముతో ఉందువు. నీవు పర (పితృ) లోకమునందుండి ప్రాణులకు ఆయురారోగ్యములను కోరిన ఫలములను ఇత్తువు.

నీవు భూలోకమున నదీ రూపమును పొంది అచ్ఛోద అను పేర పుణ్యజలములుగల నదీ శ్రేష్ఠవైయుందువు.

ఇట్లు పలికి ఆ పితృగణము అచ్చటనే అంతర్ధానమును పొందిరి. ఆ అచ్ఛోదయను పితృ కన్యయును వారిచే ఇంతవరకును చెప్పబడిన సత్కర్మ ఫలమును పొందెను.

ఇది శ్రీ మత్స్య మహాపురాణమున మత్స్యమను సంవాదమున పితృకన్యయగు అచ్ఛోద చరితమను చతుర్దశాధ్యాయము.

పతన కారణాలు

विहितस्याननुष्ठाना न्निन्दितस्य च सेवनात् |
अनिग्रहच्चेन्दियाणां नरः पतनमृच्छते ||

విహితస్యాననుష్ఠానా న్నిందితస్య చ సేవనాత్
అనిగ్రహచ్చేంద్రియాణాం నరః పతన మృచ్ఛతే

vihitasya ananusthanaha ninditasya ca sevanaat
anigraha ca indriyaaNaam narah patanam Rchchhte

A man selects of fall down by
a. Not performing the prescribed duties,
b. performing the actions that are condemned
c. by not controlling the sense organs

Note: The basis of "prescribed duties" and "condemned actions" is the saastram; guidance of controlling senses is to be derived from the lives of elders who are well studied in the saastras and lived as per the norms of them.

అంతా రామమయం

అంతరంగమున ఆత్మారాము డనంత రూపమున వింతలు సలుపగ అంతా రామమయం బీ జగమంతా రామమయం
సోమ సూర్యులును సురలు తారలును ఆ మహాంబుధులు నఖిల జగంబులు అంతా రామమయం బీ జగమంతా రామమయం
అండాండంబులు పిండాండంబులు బ్రహ్మాండంబులు బ్రహ్మ మొదలుగ అంతా రామమయం బీ జగమంతా రామమయం
నదులు వనంబులు నానా మృగములు విదిత కర్మములు వేదశాస్త్రములు అంతా రామమయం బీ జగమంతా రామమయం
అష్ట దిక్కులును ఆదిశేషుడును అష్ట వసువులును అరిషడ్వర్గము అంతా రామమయం బీ జగమంతా రామమయం
ధీరుడు భద్రాచల రామదాసుని కోరిక లొసగెడి తారక నామము అంతా రామమయం బీ జగమంతా రామమయం

---- భద్రాచల రామదాసు

అరణ్యరోదనము - మహలయ శ్రాద్ధము

కర్తుం మహాలయ శ్రాద్ధం యదిశక్తిర్నవిద్యతే | యాచిత్వాపి నరః కుర్యాత్‌ పితౄణాం తన్మహాలయం ||151||
బ్రాహ్మణేభ్యో విశిష్టేభ్యోయాచేతధనధాన్యకం | పతితే భ్యోనగృహ్ణీయాత్‌ ధనధాన్యంకదాచన ||152||
బ్రాహ్మణేభ్యోనలభ్యేత యదిధాన్యధనాదికం | యాచేతక్షత్రియ శ్రేష్ఠాత్‌ మహాలయ చికీర్షయా ||153||
దాతారశ్చేన్నభూపాలావైశ్యేభ్యో೭పిచయాచయేత్‌ | వైశ్యా అపిహిదాతారోయదిలోకే న నంతివై ||154||
దద్యాద్ఛాద్రవదేమాసే గోగ్రాసరిపతృత్నప్తయే | అథవారోదనం కుర్యాత్‌ బహిర్నగ్గత్యకాననే ||155||
పాణిభ్యాముదరం స్వీయం ఆహత్యాశ్రూణివర్తయన్‌ | తేష్వరణ్యప్రదేశేషు ఉచ్చైరేవంవదేన్నరః ||156||
శ్రుణ్వంతు పితరః సర్వేమత్కులీనావచోమమ | అహందరిద్రః కృపణోనిర్లజ్జః క్రూరకర్మకృత్‌ || 157 ||
ప్రాప్తోభాద్రపదోమాసః పితౄణాం ప్రీతి వర్ధనః | కర్తుం మహాలయ శ్రాద్ధం నచమేశక్తిరస్తివై || 158 ||
భ్రమిత్వాపి మహీంకృత్స్నాం సమేకించనలభ్యతే | అతోమహాలయ శ్రాద్ధం నయుష్మా కంకరోమ్యహం || 159 ||
క్షమధ్వం మమ తద్యూయం భవంతోహిదయాపరాః | దరిద్రోరోదనం కుర్యాత్‌ ఏవంకాననభూమిషు || 160 ||
తస్యరోదన మాకర్ణ్య పితరస్తత్కులోద్భవాః | హృష్టాన్తృప్తిం ప్రయాంత్యేవసుధారీపత్వైవనిర్జరాః || 161 ||
మహాలయార్ధేవిప్రౌఘే భుక్తేతృప్తిర్యథా భవేత్‌ | గోగ్రాసారణ్యరుదితైః పితృతృప్తిస్తథా భవేత్‌ || 162 ||

మహాలయ శ్రాద్ధము చేయటానికి శక్తిలేని పక్షంలో, పితరుల ఆమహాలయాన్ని యాచించియైనా ఆచరించాలి (151) ధనదాన్యమును విశిష్టులైన బ్రాహ్మణుల నుండి యాచించాలి. ధనధాన్యమును ఎప్పుడుకూడా పతితుల నుండి తీసుకోరాదు (152) ధనధాన్యాదికము బ్రాహ్మణుల నుండి లభించని పక్షంలో, మహాలయం చేసే కొరకు క్షత్రియ శ్రేష్ఠులను యాచించాలి (153) రాజులు ఇచ్చేవారు లేని పక్షంలో వైశ్యుల నుండైనా యాచించాలి. లోకంలో వైశ్యులు కూడా ఇచ్చేవాళ్ళు లేని పక్షంలో (154) పితరుల తృప్తి కొరకు గోవుల గ్రాసమును (గడ్డిని) భాద్రపదమాసంలో ఇవ్వాలి. లేని పక్షంలో, బయటికిపోయి అడవిలో ఏడవాలి (155) చేతులతో తన కడుపును కొట్టుకొంటూ కన్నీరు కారుస్తూ, ఆ అరణ్య ప్రదేశములందు గట్టిగా నరుడు ఇట్లా చెప్పాలి (156) మాకులంనకు చెందిన పిలరులందరు నా మాట వినండి. నేను దరిద్రుణ్ణి. కృపణుణ్ణి. సిగ్గులేని వాణ్ణి, క్రూరకర్మ ఆచరించిన వాణ్ణి (157) పితరులకు ప్రీతిని పెంచే భాద్రపదమాసం వచ్చింది. మహాలయ శ్రాద్ధము చేయటానికి నాకు శక్తిలేదు. (158) భూమి అంతా తిరిగినా నాకేమీ లభించటంలేదు. అందువల్ల మహాలయశ్రాద్ధాన్ని మీకొరకు నేను చేయటంలేదు. (159) మీరుదయగల వారైనాఈపనిని మీరు క్షమించండి. దరిద్రుడుఇట్లాగేఅరణ్యప్రదేశములందు ఏడవాలి (160) అతని ఏడుపునువిని ఆతని కులంలో పుట్టిన పితరులు సంతుష్టులై, దేవతలు అమృతాన్ని త్రాగి తృప్తులైనట్లు తృప్తులౌతారు (161) బ్రాహ్మణుల సమూహం మహాలయంకొరకు భుజిస్తే తృప్తిచెందినట్లు గోగ్రాస, అరణ్యరోదనములతో కూడ పితృదేవతల తృప్తి అట్లా కలుగుతుంది. (162)

--- శ్రీ స్కాంద మహా పురాణమందు ఏకాశీతి సహస్ర సరిహతయందు తృతీయ బ్రహ్మఖండమందు సేతుమాహాత్మ్యమందు ధనుష్కోటి ప్రశంస యందు దురాచారుని సంసర్గ దోషశాంతి వర్ణన మనునది ముప్పది ఆరవ అధ్యాయము నుంచి

వామన జయంతి

బలి పాశ బద్ధుడై వామనమూర్తి తో :

చెలియే మృత్యువు చుట్టమే యముడు సంసేవార్థులే కింకరుల్
శిలలం జేసెనె బ్రహ్మ దన్ను దృఢమే జీవంబు నోచెల్లరే
చలితం బౌట యెఱుంగ కీకపటసంసారంబు నిక్కంబుగా
దలచున్ మూఢుడు సత్యదానకరుణాధర్మాది నిర్ముక్తుడై 8 - 647

celiyE mRtyuvu cuTTamE yamuDu samsEvaarthulE kiMkarul
SilalaM jEsene brahma dannu dRDhamE jIvaMbu nOcellarE
calitaM bauTa ye~ruMga kIkapaTasaMsaaraMbu nikkambugaa
dalacun mooDhuDu satyadaanakaruNaadharmaadi nirmuktuDai

http://nonenglishstuff.blogspot.com/2008/10/blog-post_28.html

-- పోతన భాగవతం నుంచి

సప్తర్షి రామాయణము

కశ్యపః
జాతః శ్రీ రఘునాయకొ దశరథాన్మున్యాశ్రయాత్ తాటకాం
హత్వా రక్షిత కౌశిక క్రుతువరః కృత్వాప్యహల్యాం సుభామ్
భంక్త్వా రుద్రశరాసనం జనకజాం పాణౌ గృహిత్వా తతొ
జిత్వార్ధా ధ్వని భార్గవం పునరగాత్ సీతా సమేతః పురీమ్ - 1
అత్రిః
దస్యా మంధరయా దయారహితయా దుర్భొధితా కైకయీ
శ్రీరామ ప్రధమాభిషేక సమయే మాతా ప్యయాచద్వరౌ
భర్తారం "భరతః ప్రశాస్తు ధరణీం" "రామోవనం గచ్ఛతా"
దిత్యాకర్ణ్య సచొత్తరం నహి దదౌ దుఃఖేన మూర్ఛాం గతః - 2
భరద్వాజః
శ్రీరామః పితృ శాసనా ద్వనమగాత్ సౌమిత్రి సీతాన్వితో
గంగాం ప్రాప్య జతాం నిదధ్య సగుహః సచ్చిత్రకూటేవసన్
కృత్వా తత్ర పితృ క్రియాం సభరతో దత్త్వా2భయం దండకే
ప్రాపా గస్త్య మునీశ్వరం తదుదితం ధృత్వా ధనుశ్చాక్షయమ్ - 3
విశ్వామిత్రః
గత్వా పంచవటీ మగస్త్య వచనాద్ దత్త్వా2భయం మౌనినాం
ఛిత్వా శూర్పణఖాస్య కర్ణ యుగళం త్రాతుం సమస్తాన్ మునీన్
హత్వా తం చ ఖరం సువర్ణ హరిణం భిత్వా తథా వాలినం
తారారత్న మవైరి రాజ్యమకరోత్ సర్వంచ సుగ్రీవసాత్ - 4
గౌతమః
దూతో దాశరథీస్సలీలముదధిం తీర్త్వా హనూమాన్ మహాన్
దృస్ట్వా2శోకవనే స్థితాం జనకాజాం దత్వాంగుళేర్ముద్రికాం
అక్షాదీనసురాన్ నిహత్య మహతీం లంకాచ దగ్ధ్వా పునః
శ్రీరామం చ సమేత్య "దేవ! జననీ దృష్టామ" యేత్యబ్రవీత్ - 5
జమదగ్నిః
రామో బద్ధ పయో నిధిః కపివరై ర్వీరై ర్నలాద్యై ర్వృతో
లంకాం ప్రాప్య సకుంభకర్న తనుజం హత్వా రణే రావణం
తస్యాం న్యస్య విభీషణం పునరసౌ సీతాపతిః పుష్పకా
రూఢస్సన్ పురమాగతః సభరతః సింహాసానస్థౌ బభౌ - 6
వసిష్టః
శ్రీరామో హయమేధ ముఖ్యమఖకృత్ సమ్యక్ ప్రజాః పాలయన్
కృత్వా రాజ్య మధానుజైశ్చ సుచిరం భూరిస్వధర్మాన్వితౌ
పుత్త్రౌ భ్రాతృ సుతాన్వితౌ కుసలవౌ సంస్థాప్య భూమండలే
సో2యోధ్యాపురవాసిభిశ్చ సరయూ స్నాతః ప్రపేదేదివమ్ - 7

ఫలశ్రుతిః
శ్రీరామస్య కధా సుధా తి మధురాన్ శ్లొకా నిమాన్ యే జనాః
శృణ్వంతి ప్రపఠంతి చ ప్రతిదినం తే2ఘౌమ విధ్వంసినః
శ్రీమంతొ బహుపుత్త్ర పౌత్త్ర సహితా భుక్త్వేహ భోగాం శ్చిరం
భోగాంతే తు సదార్చితం సురగణై ర్విష్ణో ర్లభంతే పదమ్

-- ఋషి పంచమి సందర్భంగా

దుర్మతిని కృష్ణా

దుర్మతిని మిగుల దుష్టపు
గర్మములను జేసినట్టి కష్టుడ నన్నున్
నిర్మలుని జేయవలె ని
ష్కర్ముడ నిను నమ్మినాను సతతము కృష్ణా!

This is from "Krishna Satakam" by Nrisimha Kavi. The poet is expressing his surrender to Lord Krishna as follows:

durmatini = wicked minded (I am)
migula dustapu karmamulanu chesinatti kastudanu = who has done several sinful actions
nannun nirmaluni cheyavale = (you should) purify me
nishkarmuda = (currently, I am) not engaged in actions
ninu namminaanu satatamu = always faithful to you / eternally surrendered to you
Krishna = O Krishna (Dear Lord!)

కృష్ణ శతకము

కం. అపరాధ సహస్రంబులు
నపరిమితములైన యఘము లనిశము నేనున్
గపటాత్ముడనై చేసితి
జపలుని నను గావు శేష శాయివి కృష్ణా!! 48

కం. నర పశుడ మూఢ చిత్తుడ
దురితారంభుడను మిగుల దోషగుడను నీ
గుఱుతెఱుగ నెంత వాడను
హరి నీవే ప్రాపు దాపు వౌదువు కృష్ణా!! 49

కం. పంచేంద్రియ మార్గంబుల
గొంచెపు బుద్ధిని జరించి కొన్ని దినంబుల్
ఇంచుక సజ్జన సంగతి
నించుక మిమ్మెరిగినాడ నిప్పుడె కృష్ణా!! 50

కం. దుష్టుండ దురాచారుడ
దుష్ట చరిత్రుండను జాల దుర్బుద్ధిని నే
నిష్ట నిను గొల్వ నేరను
గష్టుడ నను గావు కరుణను కృష్ణా!! 51

రచయిత- నృసింహకవి.

భయం - అభయం

భోగే రోగభయం కులే చ్యుతిభయం విత్తే నృపాలాద్భయం
మానే ధైన్యభయం బలే రిపుభయం రూపే జరాయా భయమ్‌ ।
శాస్త్రే వాదిభయం గుణే ఖలభయం కాయే కృతాంతాద్భయం
సర్వం వస్తు భయాన్వితం భువి నృణాం వైరాగ్య మే వాభయమ్‌ ॥

- Bhartrihari Vairagya Satakam - 31

bhoge roga bhayam = in the enjoyments there is a fear of falling ill
kule chyuti bhayam = In the high order of society there is a fear of falling off
vitte nrupaalaat bhayam = in wealth there is a fear of government (tax man)
maane dainya bhayam = in honor there is a fear of humiliation
bale ripu bhayam = in power there is a fear of enemy
ruupe jarayaa bhayam = in beauty there is fear of old age
sastre vaadi bhayam = in the sastras there is a fear of opponents
gune khala bhayam = in virtue there is a fear of vicious ones
kaaye krutaantaat bhayam = in the body there is a fear of death (lord yama)
sarvam vastuh bhayaanivtam bhuvihi - all vastus (things) are always come along with some sort of fear in this world
nrunaam vairagyam eva abhayam - for the people "dispassion" - vairagya alone is fearlessness!

om tat sat

మహా మాయ - మహా లక్ష్మి

నమస్తేస్తు మహామాయే - శ్రీ పీఠే సురపూజితే |
శంఖచక్రగదాహస్తే - మహాలక్ష్మీ ర్నమోస్తుతే ||

namah te astu mahamaaye sripithe sura pujite
sankha-chakra-gadaa-haste mahalakshmi namah astu te

I bow down to you O "mahamaaya" on sripitha worshiped by the gods!
I bow down to you O "mahalakshmi" holding sankha, chakra and gadaa in your hands!

-- On the occasion of varalakshmi vratam.

Notes:
1. The first bow down to the Divine mother's swarupa devoid of all actions and attributes.

2. The second bow down to the Divine mother's swabhava that controls all the action with three gunas (sankha represents rajo guna of creation; chakra represents satva guna of control; and the gadaa represents tamo guna of transformation. The forth hand holds a "varada mudra" that indicates the surrender!)

om tat sat

స్నానం

మల నిర్మోచనం పుంసాం జలస్నానం దినే దినే |
సకృద్గీతాంభసి స్నానం సంసార మల నాశనమ్ ||

-- గీతా మహాత్మ్యం

mala nirmochanam pumsaam jala snanam dine dine
sakrut gita-ambhasi snanam samsaara mala naasanam

-- From Gita Mahatyam.

As a bath with water daily cleanses the impurities of the body,
in the same way a bath in the waters of srimad bhagavad gita cleanses the impurity called "samsaara" completely!

om tat sat

(Today is karkataka sankramanam and the start of dakshinaayanam)

సీతా యజ్ఞం

మంత్ర యజ్ఞపరా విప్రా సీయజ్ఞాశ్చ కర్షకాః
గిరి యజ్ఞస్థథా గోపాః ఇజ్యోస్మాభిర్గిరిర్వనే||

ఏరువాక పౌర్ణమి సందర్భంగా

http://nonenglishstuff.blogspot.com/2009/06/blog-post_07.html

పెక్కుచదువులేల?

పెక్కుచదువులేల? చిక్కువాదములేల?
ఒక్క మనసుతోడ నూరకున్న
సర్వసిద్ధుడౌను, సర్వంబు తానౌను
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!

-- యోగి వేమన

Loose English Notes:
pekku chaduvulela? = why to learn different branches of studies?
chikku vaadamulela? = why to engage in complected arguments?
okka manasu toda urakunna = by keeping ONE mind stable without thoughts
sarva siddhudaunu = one will become an achiever (siddha)
sarvambu taanaunu = he will verily become ALL (the soul of everything)
visvadaabhi raama, vinura vema! = listen to this word of "Vemana" O visvadaabhiraama!

In simple words, Yogi Vemana explains the method of attaining highest state of "sthita prajna".

నిర్గుణ బ్రహ్మ

ఏకమై పరమై విశోకమై సత్యమలోకమై వ్యాపకాలోకమగుచు
జ్ఞానమై జగదధిష్టానమై ముక్తి నిదానమై మాయావిహీనమగుచు
నందమై కేవలానందమై సంతతాస్పందమై శృతి పద్మ కంద మగుచు
సారమై చిదచిదాకారమై యతి నిర్వికారమై విగత సంసార మగుచు

జిలుగు మేలసుల కలకలు గలుగు కొనుచు
మెలగు ప్రకృతిని దగులక మిగిలి వెలుగు
వెలుగు వెలుగంగ జేయు గలయ వెలుగు
పరమ పరిపూర్ణ నిర్గుణ బ్రహ్మ మనఘ

-- శ్రీ సీతారామాంజనేయ సంవాదము; శ్రీ పరశురామ లింగమూర్తి

Loose English notes:

ekamai = one in three distinctions of time
paramai = transcendent all times
vishokamai = beyond misery at all times
satyamalokamai = the loka of TRUTH at all times
vyapaka alokamu aguchu = enclosing everything that is visible
jnanamai = knowledge at all times
jagad adhistanamai = support of the jagat (that what moves) the unmoving hold of ever moving jagat
mukti nidaanamai = the source of liberation all times
maaya vihiinamaguchu = removing the maaya
nandamai = bliss always
kevala nandamai = bliss without an object always (vs. samsparsaja bhoga; enjoyment produced by the contact of a sense object)
santataaspandamai = the vital vibration always
shruti padma kanda maguchu = being the support for lotus of vedas
saaramai = essense always
chida chidaakaramai = conscious personified always
yati nirvikaaramai = unchanging, immutable always
vigata samsaara maguchu = being detached to the samsaara

prakrutini which is julugu melasula kalakalu galugu konuchu
dagulaka = not attached to
migili velugu = ever effulgent
velugu veluganga jeyu galaya velugu = the light which makes all other lights light
That parama paripoorna (which is filled inside and out) is the Nirguna Brahma!

రాముని గుణములు

ఇక్ష్వాకు వంశ ప్రభవో రామో నామ జనైః శ్రుతః |
నియత ఆత్మా మహావీర్యో ద్యుతిమాన్ ధృతిమాన్ వశీ |1-1-8|
బుద్ధిమాన్ నీతిమాన్ వాఙ్గ్మీ శ్రీమాన్ శత్రు నిబర్హణః |
విపులాంసో మహాబాహుః కంబు గ్రీవో మహాహనుః |1-1-9|
మహోరస్కో మహేష్వాసో గూఢ జత్రుః అరిందమః |
ఆజాను బాహుః సుశిరాః సులలాటః సువిక్రమః |1-1-10|

సమః సమ విభక్త అంగః స్నిగ్ధ వర్ణః ప్రతాపవాన్ |
పీన వక్షా విశాలాక్షో లక్ష్మీవాన్ శుభ లక్షణః |1-1-11|
ధర్మజ్ఞః సత్యసంధః చ ప్రజానాం చ హితే రతః |
యశస్వీ జ్ఞానసంపన్నః శుచిః వశ్యః సమాధిమాన్ |1-1-12|
ప్రజాపతి సమః శ్రీమాన్ ధాతా రిపు నిషూదనః |
రక్షితా జీవలోకస్య ధర్మస్య పరి రక్షితా|1-1-13|
రక్షితా స్వస్య ధర్మస్య స్వజనస్య చ రక్షితా |
వేద వేదాఙ్గ తత్త్వజ్ఞో ధనుర్వేదే నిష్ఠితః |1-1-14|
సర్వ శాస్త్ర అర్థ తత్త్వజ్ఞో స్మృతిమాన్ ప్రతిభానవాన్ |
సర్వలోక ప్రియః సాధుః అదీనాత్మా విచక్షణః |1-1-15|

సర్వదా అభిగతః సద్భిః సముద్ర ఇవ సింధుభిః |
ఆర్యః సర్వసమః చ ఏవ సదైవ ప్రియ దర్శనః |1-1-16|
స చ సర్వ గుణోపేతః కౌసల్య ఆనంద వర్ధనః |
సముద్ర ఇవ గాంభీర్యే ధైర్యేణ హిమవాన్ ఇవ |1-1-17|
విష్ణునా సదృశో వీర్యే సోమవత్ ప్రియ దర్శనః |
కాలాగ్ని సదృశః క్రోధే క్షమయా పృథ్వీ సమః |1-1-18|

ధనదేన సమః త్యాగే సత్యే ధర్మ ఇవ అపరః |
తం ఏవం గుణ సంపన్నం రామం సత్య పరాక్రమం |1-1-19|

-- వాల్మీకి రామాయణం నుంచి

రామ మంత్రం

సప్త కోటి మహా మంత్రాః బుద్ధి భ్రమణ కారకః
ఏక ఎవ పరో మంత్రో రామ ఇత్యక్షర ద్వయం

{There are 70 million great "mantras" that exist in scriptures that could cause confusion!
There is only one highest mantra made up of two letters: "rA, ma" .}

మన శాస్త్రాల్లో ఏడు కోట్ల మంత్రాలున్నాయని చెపుతారు. అన్నీ కఠినమైనవి, త్వరగా అర్ధం కానివీ. కాని "రామ" మంత్రం అన్నిటినీ అధిగమించింది.

-- నిన్ను నీవు తెలుసుకో నుంచి ("హంస")

ఈ జీవుడు - మాయలు

ఎవ్వరెవ్వరివాడో యీజీవుడు చూడ | నెవ్వరికి నేమౌనో యీజీవుడు ||

ఎందరికి గొడుకుగా డీజీవుడు వెనుక- | కెందరికి దోబుట్ట డీజీవుడు |
యెందరిని భ్రమయించ డీజీవుడు దుఃఖ- | మెందరికి గావింప డీజీవుడు ||

ఎక్కడెక్కడ దిరుగ డీజీవుడు వెనుక- | కెక్కడో తనజన్మ మీజీవుడు |
యెక్కడి చుట్టము దనకు నీజీవుడు యెప్పు- | డెక్కడికి నేగునో యీజీవుడు ||

ఎన్నడును జేటులేనీజీవుడు వెనుక- | కెన్నిదనువులు మోవ డీజీవుడు |
యెన్నగల తిరువేంకటేశు మాయల దగిలి | యెన్నిపదవుల బొంద డీజీవుడు ||

-- అన్నమయ్య

(అక్షయ తృతీయ సందర్భంగా!)

కడునడుసు చొరనేల?

కడునడుసు చొరనేల కాళ్ళు గడుగనేల | కడలేని జన్మసాగర మీదనేల ||

దురితంబులనెల్లదొడవు మమకారంబు- | లరిదిమమతలకు దొడ వడియాసలు |
గురుతయిన యాసలకు గోరికలు జీవనము | పరగ నిన్నిటికి లంపటమె కారణము ||

తుదలేని లంపటము దుఃఖహేతువు దుఃఖ- | ముదుటయినతాపమున కుండగ జోటు |
పదిలమగు తాపంబు ప్రాణసంకటము లీ- | మదము పెంపునకు దనమనసు కారణము ||

వెలయు దనమనసునకు వేంకటేశుడు గర్త | బలిసి యాతనిదలచుపనికి దాగర్త |
తలకొన్న తలపులివి దైవమానుషముగా | దలచి యాత్మేశ్వరుని దలపంగ వలదా ||

-- అన్నమయ్య

ఒక దైవం, ఒక బిల్వ పత్రం

అంతా మిథ్య తలంచి చూచిన, నరుడిట్లౌ టెరింగిన్, సదా
కాంత, ల్పుత్రులు, నర్థమున్, తనువు నిక్కంబంచు మోహార్ణవ
భ్రాంతిం జెంది చరించుఁ గాని; పరమార్థంబైన నీ యందుఁ దా
జింతాకంతయుఁ జింత నిల్పడుఁ గదా శ్రీ కాళహస్తీశ్వరా !

పుడమి న్నిన్నొక బిల్వ పత్త్రమున నేఁ బూజించి పుణ్యంబునుం
బడయన్; నేరక పెక్కు దైవములకుం బప్పుల్, ప్రసాదంబులుం,
గుడుముల్, దోసెలు, సారె సత్తు, లటుకుల్, గుగ్గిళ్ళునుం బెట్టుచుం
జెడి యెందుం గొఱగాక పోదు రకటా శ్రీ కాళహస్తీశ్వరా!

-- శ్రీ కాళహస్తీశ్వర శతకము, ధూర్జటి.

ఏకాత్మ పంచకం

౧ తన్ను మరచి తనువు తానై తలచి
ఎన్నియో జన్మము లెత్తి తుది -తన్ను
తెలిసి తా నౌట పలు దేశ సంచార
కల న్మేల్కొనుట కను

Forgetting the Self, mistaking the body for the Self, going through innumerable births and finally finding and being the Self — this is justlike waking up from a dream of wandering all over the world.

౨ తానుండి తానుగ దన్ను తా నేనెవ?
దే నుండు స్థానమేది ?
యను వానికి
నేనెవ డెక్కడ నేనున్నా నన్న మధు
పానుని యాడు పలుకు
He who asks ‘Who am I?’ although existing as the Self, is like a drunken man who asks about his own identity and whereabouts.


౩ .తనలో దను ఉండ దాను జడమౌ
తనువందున్నట్టు తలచు -మనుజుడు
చిత్రములో నున్నది చిత్రమున కాధార
వస్త్రమని ఎంచువాడు
When in fact the body is in the Self, to think that the Self is within the insentient body is like thinking that the cinema screen on which a figure is projected is inside the figure.


౪. పొన్నుకు వేరుగ భూషణ ముండునే
తన్ను విడిచి తనువేది -తన్ను
దను వను వాడజ్ఞుడు తా నను వాడు
తను గనిన జ్ఞాని ధరించు .
Has the ornament any existence apart from the gold (of which it is made)? Where is the body apart from the Self? The ignorant mistake the body for the Self, but the Jnani, knower of the Self, perceives the Self as the Self.

౫. ఎప్పుడు నున్నది ఏకాత్మ వస్తువే
యప్పడా వస్తువు నాది -గురు చెప్పక
చెప్పి తెలియగ జేసినారే , ఎవరు
చెప్పి తెలుపుదురు చెప్పు .
That one Self, the Reality, alone exists for ever. If even the Primal Guru (Adi Guru, Dakshinamurti) revealed it in silence, who can convey it in speech?


ఏకాత్మ తత్వము నిట్టి దని తేల్చి భక్త
దేహాత్మ భావము దీర్చెను ఏకాత్మ
జ్ఞాన స్వరూప రమణ గురు నాధుడు తా
నానతిచ్చు పంచక మందు .

-- భగవాన్ రమణ మహర్షి

మాటలు - ముక్తి

మాటలుడుగకున్న మంత్రమ్ము దొరకదు
మంత్రముడుగకున్న మనసు నిలువదు
మనసు నిలువకున్న మరి ముక్తి లేదయా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమా

maatalu udugakunna mantrammu dorakadu
until the speech is not subsided, one will not get a mantram (mantram here is a thought)

mantram udugakunna manasu niluvadu
until the thought is not subsided, the mind will not get stabilized.

manasu niluvakunna mari mukti leduraa
until the mind is not stabilized, there is no [concept of] "mukti" i.e., liberation....

visvadaabhiraama vinura vema
o, visvada and abhiraama, listen to this "vema"!

ఇంద్రియ జయం

विश्वामित्र पराशर प्रभृतयो वाताम्बुपर्नाशना
स्तेऽपि स्त्रीमुखपङ्कजम् सुललितं दृस्ट्वैव मोहं गताः
शाल्यन्नं सघृतं पयो दधियुतम् भुञ्जन्ति ये मानवा
स्तेषामिन्द्रियनिग्रहो यदि भवेद्विन्ध्यः प्लवेत्सागरे ॥

వనదళ వాతముల్ మెసవు వారు పరాశర కౌశికాదు లా
ఘనులును సుందరీజనుల గన్గొని మోహిత చిత్తు లైరి హె
చ్చిన ఘ్రుత పాయసాన్నము భుజించెడి వారలకున్ మనోజయం
బు నేగడునేని వింధ్యము సముద్ర జలంబుల దేలియాడదే.

--భర్తృహరి శృంగార శతకం నుంచి

గ్రాహ్యం - తీసుకో తగినవి

विषादप्यमृतं ग्राह्यममेध्यादपि काञ्चनम् ।
नीचादप्युत्तमा विध्या स्त्रीरत्नं दुष्कुलादपि ॥ - Chanakya Neeti (I-16)

విషాదపి అమృతం గ్రాహ్యం
అమేధ్యాదపి కాంచనం
నీచా దపి ఉత్తమా విద్యా
స్త్రీ రత్నం దుష్కులాదపి

విషం లో ఉన్నా కుడా అమృతాన్ని, అసుద్ధం లో ఉన్నా బంగారాన్ని, నీచుడి దగ్గర నుంచైనా ఉత్తమమైన విద్యని, తక్కువ కులం నుంచైనా స్త్రీ రత్నాన్ని గ్రహించవచ్చు - చాణక్య నీతి నుంచి

అగ్ని కి సమ్మెట పోటు

అనఘునికైన జేకురు ననర్హుని గూడి చరించునంతలో
మన మెరియంగ నప్పుడవమానము కీడు ధరిత్రియందు నే
యనువుననైన దప్పవు యథార్ధము; తానది ఎట్టులన్నచో
యినుమును గూర్చి యగ్ని నలయింపదే సమ్మెట పెట్టు భాస్కరా!

-- భాస్కర శతకం నుంచి

చెడ్డ వారి తో కలిసి తిరిగితే మంచి వారికి కూడా కస్టాలు వస్తాయని ఇనుము తో పాటు అగ్ని కి కూడా సమ్మెట పోటు సామ్యం చెపుతోంది ఈ పద్యం దృష్టాంతాలంకారములు బాగా వాడిన శతకం భాస్కర శతకం లోనిది. మారవి వెంకయ్య కవి ఈ శతక రచయిత.

సంక్రాంతి పురుష లక్షణం

త్రిశిరం ద్విముఖం చైవ చతుర్వక్త్ర త్రినేత్రకం
లంబకర్ణం రక్తదంతం లమ్బభ్రూ దీర్ఘనాశికమ్
అష్ట బాహు ద్విపాదం చ వికృతం కృష్ణ వర్ణకం
శతయోజనం మౌన్నత్యం విస్తీర్ణమ్ ద్వాదశం స్మృతం
ఏవం రూపం సవిజ్ఞేయం సంక్రాంతేః పురుషస్యతు

--మకర సంక్రాంతి సందర్భంగా